"سید روح‌ اللہ خمینی کی سیاسی سرگرمیاں" کے نسخوں کے درمیان فرق

حذف شدہ مندرجات اضافہ شدہ مندرجات
«فعالیت‌های سیاسی سید روح‌الله خمینی» کے ترجمے پر مشتمل نیا مضمون تحریر کیا
 
کوئی خلاصۂ ترمیم نہیں
سطر 1:
{{سید روح اللہ خمینی}} 
 
[[فائل:خمینی_در_سخنرانی.jpg|بائیں|تصغیر|250x250پکسل| پہلوی حکومت اور [[محمد رضا شاہ پہلوی|خود محمد رضا پہلوی کے]] خلاف خمینی کی تیز تقریر 4 جون 1963 کو ان کی گرفتاری اور 6 جون 1943 کے احتجاج کا آغاز ہوا۔]]
روح اللہ خمینی کی سیاسی سرگرمی کا آغاز 1320 کی دہائی کے اوائل سے متعلق سمجھا جا سکتا ہے۔ اس وقت خمینی نے [[علی اکبر حکمی زادہ|علی اکبر حکیم زادہ کی]] تنقیدوں کے جواب میں اپنی کتاب کشف العصر لکھی ۔ <ref name="baqer61">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 61}}</ref> اپنے پہلے بیان میں انہوں نے ایران اور [[عالم اسلام|مسلم دنیا کے مسلمانوں سے]] مطالبہ کیا کہ ان کے خلاف کارروائی کی جائے جسے انہوں نے "غیر ملکی طاقتوں اور ان کے اتحادیوں کے جبر" کہا ہے۔ <ref name="baqer63">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 63}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
[[سید حسین طباطبائی بروجردی|1940 میں حسین طباطبائی بروجردی کی]] وفات کے بعد ، خمینی کا سیاسی سرگرمی کے بارے میں نقطہ نظر تبدیل ہوگیا۔ <ref name="daniel73">.{{پک|Daniel Brumberg|2001|ک=Reinventing Khomeini: the struggle for reform in Iran|ص=p. 73}}</ref> <ref name="baqer73">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 73}}</ref> [[تیر (ماہ)|جولائی]] 1341 میں ریاستی اور صوبائی انجمنوں کے بل کی کہانی کو حکومت کے ساتھ ان کا پہلا سنگین تصادم سمجھا جا سکتا ہے ، جہاں وہ اور دیگر علماء ، جنہیں خمینی نے "مذہب مخالف" اور "مختلف حصوں میں بہائی اثر و رسوخ کی بنیاد سمجھا" ملک کا۔ "اس بل کے خاتمے کا سبب بنی۔ <ref name="baqer81">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 81}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
پہلوی حکومت کے خلاف خمینی کی سیاسی سرگرمی عروج پر پہنچ گئی جب [[انقلاب سفید|جنوری 1972 میں سفید انقلاب کا منصوبہ تجویز کیا گیا۔]] اس نے ، جس نے مختلف بیانات کے ساتھ اس منصوبے کے ریفرنڈم کا بائیکاٹ کرنے کی کوشش کی ، اس کی منظوری کے بعد ، [[نوروز]] 1342ش ھ کو عوامی سوگ قرار دیا۔ <ref name="daniel74">.{{پک|Daniel Brumberg|2001|ک=Reinventing Khomeini: the struggle for reform in Iran|ص=p. 74}}</ref> [[جعفر صادق|25 شوال 1342 جمعہ کو ، امام جعفر صادق کی شہادت]]<nowiki/>کی برسی کے موقع پر ، حکومتی فورسز نے قم کے فیضیہ اسکول پر دھاوا بول دیا ، طلباء کو ہلاک اور زخمی کیا اور اسکول کو نقصان پہنچایا۔ <ref name="baqer92~3">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 92~3}}</ref> اسی سال جون میں ، ایک تقریر میں [[عاشورا|عاشورہ کے]] موقع پر ، اس [[محمد رضا شاہ پہلوی|نے محمد رضا پہلوی]] کو "دکھی" اور "غریب" <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، صص. ۹۱ تا ۹۴}}</ref> [[یزید بن معاویہ|جیسے الفاظ سے مخاطب کیا اور اسے یزید کے]] برابر قرار دیا۔ <ref name="daniel73">.{{پک|Daniel Brumberg|2001|ک=Reinventing Khomeini: the struggle for reform in Iran|ص=p. 73}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
6 جون 1963 کی صبح خمینی کو گرفتار کر کے [[تہران|تہران کی]] قصر جیل میں منتقل کر دیا گیا۔ <ref name="baqer109">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 109}}</ref> اس کی گرفتاری کی خبر نے مختلف شہروں میں احتجاج کو ہوا دی جو 6 جون 1963 کی بغاوت کے نام سے مشہور ہوئی۔ <ref name="baqer105~6">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 105~6}}</ref> اگرچہ خمینی کو عوام اور پادریوں کے احتجاج کی وجہ سے دو ماہ بعد رہا کیا گیا تھا ، لیکن اکتوبر 1964 میں حکومت کے خلاف ان کی تیز تقریر ، کیپیٹولیشن بل کی منظوری کے بعد ، اس سال 4 [[آبان|نومبر]] کو ان کی دوبارہ گرفتاری کا باعث بنی اور اس بار [[ترکی|اسے ترکی]] جلاوطن کر دیا گیا۔ <ref name="baqer129">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 129}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
5 ستمبر 1965 کو خمینی کو ترکی سے [[عراق]] اور [[نجف]] شہر منتقل کیا گیا۔ جلاوطنی کے دوران وہ ملکی مسائل پر تبصرہ کرتے ہوئے مختلف بیانات جاری کرتے رہے اور اپنی سیاسی سرگرمیاں جاری رکھیں<ref name="al-islam42">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.al-islam.org/imambiography/4.htm|عنوان=The Years of Struggle and Exile, 1962-1978|تاریخ بازدید=۵ سپتامبر ۲۰۱۱|نویسنده=Hamid Algar|ناشر=The Institute for Compilation and Publicationof Imam Khomeini's Works (International Affairs Department)|زبان=انگلیسی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100822044810/http://www.al-islam.org/imambiography/4.htm|archivedate=۲۲ اوت ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref>۔ اسی وقت ، ایران میں ، سید مصطفی خمینی کے قتل اور خمینی کے خلاف اخبار الانتظا میں ایک مضمون کی اشاعت جیسے واقعات ، حکومت کے خلاف عوامی احتجاج میں اضافہ ہوا اور 8 ستمبر جیسے مظاہروں کا باعث بنے۔ 1978 احتجاج <ref name="al-islam52">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.al-islam.org/imambiography/5.htm|عنوان=The Islamic Revolution, 1978-79|تاریخ بازدید=۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱|نویسنده=Hamid Algar|ناشر=The Institute for Compilation and Publicationof Imam Khomeini's Works (International Affairs Department)|زبان=انگلیسی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121130095528/http://www.al-islam.org/imambiography/5.htm|archivedate=۳۰ نوامبر ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
5 اکتوبر 1978 کو خمینی کو عراق چھوڑ کر [[پیرس]] میں آباد ہونے پر مجبور کیا گیا۔ نوفلوشاتو میں اپنے مختصر قیام کے دوران ، خمینی - زیادہ آزادی کے ساتھ - اعلانات اور بیانات بھیج کر اپنے حامیوں کی مختلف طریقوں سے رہنمائی کرتا رہا۔ وہاں سے ، اس نے [[عبوری حکومت ایران|انقلاب کی عارضی حکومت]] تشکیل دی ، اور اسی سال 17 جنوری کو ملک سے محمد رضا پہلوی کی روانگی اور شرائط کی فراہمی کے بعد ، وہ 3 فروری کو ملک واپس آئے اور ہتھیار ڈالنے کے ساتھ فوج نے 10 فروری کو 1978 کا انقلاب فتح کیا۔ <ref name="al-islam53">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.al-islam.org/imambiography/5.htm|عنوان=The Islamic Revolution, 1978-79|تاریخ بازدید=۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱|نویسنده=Hamid Algar|ناشر=The Institute for Compilation and Publicationof Imam Khomeini's Works (International Affairs Department)|زبان=انگلیسی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121130095528/http://www.al-islam.org/imambiography/5.htm|archivedate=۳۰ نوامبر ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
== سرگرمیوں کا آغاز۔ ==
خمینی 1310 میں کسی بھی سیاسی سرگرمی کو ختم کرنے کے لیے۔ <ref name="iranchamber2">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.iranchamber.com/history/rkhomeini/ayatollah_khomeini.php|عنوان=History of Iran - Ayatollah Rouhollah Mousavi Khomeini (Imam Khomeini)|تاریخ بازدید=۳ سپتامبر ۲۰۱۱|ناشر=Iran Chamber Society|زبان=انگلیسی}}</ref> وہ ہمیشہ یہ مانتے تھے کہ سیاسی سرگرمیوں اور دھاروں کی قیادت اعلیٰ حکام کے ہاتھ میں ہونی چاہیے اور اس کے نتیجے میں وہ اس وقت اپنے آپ کو رضا شاہ کے خلاف کارروائیوں کے باوجود خاموش اور غیر فعال رہنے کے حریری کے فیصلے کو قبول کرنے کا پابند سمجھتے تھے۔ ایران میں اسلامی روایات اور عقائد اس طرح ، اس وقت کے کسی بھی واقعات کے بعد ، خمینی ، میدان میں ایک نئے آنے والے کی حیثیت سے ، قومی سطح پر رائے عامہ کو متحد کرنے کی پوزیشن میں نہیں تھے۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.تھے۔
 
بہر حال ، وہ چند علماء سے وابستہ تھے جنہوں نے رضا شاہ کے اقدامات پر کھل کر اعتراض کیا۔ محمد علی شاہ آبادی ، نور اللہ اصفہانی ، مرزا صادق تبریزی ، اغازادہ کافائی اور سید حسن مودرس جیسے شخصیات ۔ انہوں نے واضح طور پر اور ذاتی نظموں کی شکل میں [[پہلوی خاندان|پہلوی حکومت]] اور جبر کے طول و عرض کے بارے میں اپنی رائے کا اظہار کیا جس کے بارے میں ان کا خیال تھا کہ رضا شاہ ارتکاب کر رہا ہے۔ <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=صص. ۵۵ تا ۵۹}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
== بروجردی دور۔ ==
[[فائل:BorujerdiHossein.jpg|بائیں|تصغیر|211x211پکسل| سید حسین طباطبائی بروجردی (1340–1254)]]
10 بہمن 1315 کو مدرسہ قم کے بانی اور سربراہ حریری کی وفات کے بعد ، مدرسے کے سربراہ کے طور پر ایک نئے شخص کو منتخب کرنے کی ضرورت کا احساس پیدا ہوا۔ کہا جاتا ہے کہ اس وقت ، خمینی ، فقہ ، اصول ، فلسفہ ، تصوف اور اخلاقیات کے سب سے زیادہ پڑھے لکھے اساتذہ اور مجتہد کے طور پر <ref name="imam-khomeini2">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.imam-khomeini.com/ShowItem.aspx?id=11463&cat=0&lang=fa|عنوان=امام خمینی از ولادت تا رحلت|تاریخ بازدید=۹ اوت ۲۰۱۱|ناشر=بنیاد اندیشه اسلامی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110803194813/http://www.imam-khomeini.com/ShowItem.aspx?id=11463&cat=0&lang=Fa|archivedate=۳ اوت ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref>، سائنسی حیثیت اور مقام کے لحاظ سے مدرسہ کی صدارت کے لائق تھے اور صرف ایک عنصر جس نے اس کی تقرری کو روکا جیسا کہ وہ جوان اور جوان تھا۔ <ref name="hawze2">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hawzah.net/FA/MagArt.html?MagazineID=0&MagazineNumberID=0&MagazineArticleID=17845|عنوان=کارنامه نور (زندگینامه امام خمینی)|تاریخ بازدید=۸ اوت ۲۰۱۱|نویسنده=رضا بابایی|سال=۱۳۸۰}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس کے بعد ، آٹھ سال تک ، اس وقت کے تین عظیم مجتہد ، سید محمد حجت ، سید صدرالدین صدر اور محمد تقی خوانساری نے مشترکہ طور پر مدرسہ چلایا۔ <ref name="imam-khomeini3">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.imam-khomeini.com/ShowItem.aspx?id=11463&cat=0&lang=fa|عنوان=امام خمینی از ولادت تا رحلت|تاریخ بازدید=۹ اوت ۲۰۱۱|ناشر=بنیاد اندیشه اسلامی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110803194813/http://www.imam-khomeini.com/ShowItem.aspx?id=11463&cat=0&lang=Fa|archivedate=۳ اوت ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> تاہم ، حریری کی موت اور ان کی صدارت کے خاتمے کے بعد ، یہ حلقہ ہمیشہ کم ہوتا دکھائی دیا۔ <ref name="al-islam32">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.al-islam.org/imambiography/3.htm|عنوان=The Years of Spiritual and Intellectual Formation in Qum, 1923 to 1962|تاریخ بازدید=۱۷ اکتبر ۲۰۱۱|نویسنده=Hamid Algar|ناشر=The Institute for Compilation and Publicationof Imam Khomeini's Works (International Affairs Department)|زبان=انگلیسی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100821004846/http://www.al-islam.org/imambiography/3.htm|archivedate=۲۱ اوت ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
دوسری طرف ، 1325 [[شمسی ہجری تقویم|ھ میں]] [[سید ابوالحسن اصفہانی|اور ابوالحسن اصفہانی کی]] وفات کے بعد ، جو اس وقت کے تقلید اور علماء کے سب سے بڑے حکام میں سے ایک سمجھے جاتے تھے ، شیعوں کی ذمہ داری سنبھالنے کے لیے ایک روحانی لیڈر کی ضرورت کو زیادہ سے زیادہ محسوس کیا گیا۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.گیا۔
 
ان دو واقعات کے بعد ، خمینی اور ان کے ساتھیوں کے درمیان ان دو مولویوں کے قابل متبادل کی ضرورت پائی گئی۔ اس طرح کے فیصلے کے لیے خمینی اور اس کے وفد کا ایک اور مقصد ان فیصلوں اور منصوبوں کو ناکام بنانا تھا جن کی حکومت نے حریری کی موت کے بعد امید کی تھی۔ مدرسے کے بانی کی وفات کے بعد ، پہلوی حکومت کو بڑی امیدیں تھیں کہ مدرسہ اپنی اصل ہم آہنگی کھو دے گا اور آہستہ آہستہ اس کے اثر کو کم کرے گا۔ اس سے خمینی کی قیادت میں مدارس کے طلباء نے ہیری اور اصفہانی کے مناسب جانشین کا انتخاب کرنے کا عزم کیا۔ <ref name="hawze3">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hawzah.net/FA/MagArt.html?MagazineID=0&MagazineNumberID=0&MagazineArticleID=17845|عنوان=کارنامه نور (زندگینامه امام خمینی)|تاریخ بازدید=۸ اوت ۲۰۱۱|نویسنده=رضا بابایی|سال=۱۳۸۰}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس کے نتیجے میں ، اس وقت کے پادریوں نے ایک ایسے شخص کو تلاش کرنے کی کوشش کی جس کے پاس ہری اور اصفہانی کے فرائض انجام دینے کی صلاحیت اور اہلیت ہو۔<ref name="al-islam33">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.al-islam.org/imambiography/3.htm|عنوان=The Years of Spiritual and Intellectual Formation in Qum, 1923 to 1962|تاریخ بازدید=۱۷ اکتبر ۲۰۱۱|نویسنده=Hamid Algar|ناشر=The Institute for Compilation and Publicationof Imam Khomeini's Works (International Affairs Department)|زبان=انگلیسی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100821004846/http://www.al-islam.org/imambiography/3.htm|archivedate=۲۱ اوت ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref> وہ مختلف شہر<ref name="hawze4">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hawzah.net/FA/MagArt.html?MagazineID=0&MagazineNumberID=0&MagazineArticleID=17845|عنوان=کارنامه نور (زندگینامه امام خمینی)|تاریخ بازدید=۸ اوت ۲۰۱۱|نویسنده=رضا بابایی|سال=۱۳۸۰}}</ref>وں میں مختلف علاقوں کے علماء اور بزرگوں کی رائے لینے گئے۔ خمینی خود [[ہمدان]] گئے تاکہ اس شہر کے علماء سے بات کریں ، جو ان کی مخالفت سے خوفزدہ تھے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
[[سید حسین طباطبائی بروجردی]] ، جو ان برسوں میں ہمدان میں رہتے تھے ، اس وقت کے ایک ممتاز عالم کے طور پر موزوں ترین شخص سمجھے جاتے تھے اور انہیں قم کے مدرسے کا سربراہ اور شیعوں کا رہنما سمجھا جاتا تھا۔ اس وقت ، وہ اسے سمجھتے تھے ، جوآخوند خراسانی ، سید محمد کاظم طباطبائی یزدی اور محمد شریعت اصفہانی کے سب سے نمایاں طالب علموں میں سے ایک تھا ، اور اس وقت کے عظیم مجتہدوں اور علماء میں سے ایک تھا ، جو مدرسے کے لیے ایک قابل احیاء تھا۔ اس تجویز کو خاص طور پر خمینی اور حریری طلباء کے ایک گروپ نے آگے بڑھایا۔ <ref>{{پک|حمید انصاری|۱۳۸۴|ک=حدیث بیداری|ص=ص. ۲۶}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی اور دیگر علماء کی کوششوں نے ایک مناسب شخص کو ڈھونڈ نکالا اور سید حسین طباطبائی بروجردی کو صدارت کے لیے موزوں امیدوار منتخب کیا گیا۔ 1324 میں ، بروجردی ، تہران کے فیروز آبادی ہسپتال میں زیر علاج اور ہسپتال میں داخل ہونے کے بعد ، قم میں داخل ہوا اور خمینی اور دیگر نے اس کا استقبال کیا ، اور تیس سال کی تنہائی اور تنہائی کے بعد ، مدرسے کا چارج سنبھال لیا۔ <ref name="hawze5">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hawzah.net/FA/MagArt.html?MagazineID=0&MagazineNumberID=0&MagazineArticleID=17845|عنوان=کارنامه نور (زندگینامه امام خمینی)|تاریخ بازدید=۸ اوت ۲۰۱۱|نویسنده=رضا بابایی|سال=۱۳۸۰}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس حلقے پر بروجردی کی صدارت پندرہ سال تک رہی۔ اس عرصے کے دوران مدرسے کے ڈھانچے میں بنیادی تبدیلیاں رونما ہوئیں اور ان [[جامعہ الازہر|کی نگرانی میں بہت سی تبدیلیاں رونما ہوئیں ، جیسے مذاہب کے درمیان قربت ، الازہر یونیورسٹی میں نمائندے بھیجنا]] ، مساجد اور سکول بیرون ملک تعمیر کرنا ، اسلامی ممالک میں رقم بھیجنا ، حوصلہ افزائی طلباء نئے کورسز سیکھنا چاہتے ہیں ، بشمول [[انگریزی زبان|انگریزی]] <ref group="پانویس">پس از پایان یافتن بنای مدرسهٔ خان، برنامه درسی منظمی برای آن تنظیم می‌شود که در آن فراگیری زبان انگلیسی نیز گنجانده شده بود. وقتی آن را [بروجردی] دید، گفت: «اگر کسی یک زبان بداند، یک آدم، اگر دو زبان بداند، دو آدم و اگر سه زبان بداند، سه آدم است.» رجوع کنید به: مجله حوزه، مرداد - آبان ۱۳۷۳، صفحهٔ ۱۶۷.</ref> اور مدرسہ اصلاحاتی منصوبے کا خیر مقدم ، جو ان کی صدارت کے دوران کیے گئے اقدامات میں شامل ہیں۔ <ref name="hawze6">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hawzah.net/FA/MagArt.html?MagazineID=0&MagazineNumberID=0&MagazineArticleID=17845|عنوان=کارنامه نور (زندگینامه امام خمینی)|تاریخ بازدید=۸ اوت ۲۰۱۱|نویسنده=رضا بابایی|سال=۱۳۸۰}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
=== برجردی کے ساتھ خمینی کا رابطہ۔ ===
اگرچہ بروجردی کی صدارت کے دوران مفید اور وسیع تر پیشرفت ہوئی <ref group="پانویس">چند ماه پس از درگذشت او، یکی از نشریات آن زمان نوشت: «حوزه علمیه قم، طی پانزده سال ریاست عالیه حضرت فقید بروجردی، به سرعت راه ترقی و نیرومندی مترقیانه‌ای را می‌پیمود. علاوه بر افزایش مدرسین، حوزه‌های درسی و محصلین علوم دینی، تحول بزرگ و بی‌سابقه‌ای نیز در چگونگی ربیت شاگردان این دانشگاه بزرگ روحانی پدیدار شد. بدین ترتیب که نسل جدیدی از روحانیون و طلاب پرورده شدند که بسیار روشنفکر، قادر به فهم تحولات علمی و اجتماعی، موقع‌شناس و آشنا به سیاست جهانی و علوم جدیدند. این دسته ظاهرشان آراسته‌تر از گذشتگان و معلوماتشان مفیدتر برای معرفی حقیقت اسلام و شیعه به جهانیان نیز صلاحیتشان محرز است. افراد این نسل جدید، بعضی یکی دو زبان خارجی فراگرفته‌اند یا می‌گیرند، کتاب‌های علمی و اجتماعی و سیاسی را به دقت و روشن‌بینی خاصی مطالعه می‌کنند. در نویسندگی قدرت فراوانی دارند، و در کلاس درس و منابر و مجالس مسائل و مطالب را خیلی نیکوتر و مؤثرتر بیان می‌نمایند… از همین دسته‌اند کسانی که دست به انتشار نشریاتی مانند ماهنامهٔ «مکتب اسلام» و ماهنامهٔ «مکتب تشیع» زده‌اند؛ که از نشریات بسیار آموزنده و مؤثر مذهبی در دوره ما بشمارند و در این دوران نشریات و کتاب‌هایی که به وسیلهٔ فضلا و مدرسین محترم قم چاپ و نشر شده که اهمیت بین‌المللی پیدا کرده‌است.»{{Break}}<br />(مجلهٔ اطلاعات هفتگی، ۱۸ فروردین ۱۳۴۰، شماره ۱۰۱۷. به نقل از آینهٔ پژوهش، شمارهٔ خرداد و تیر ۱۳۷۰، صفحهٔ ۱۰ و ۱۱.)</ref> اس کے باوجود ، خمینی اس عرصے کے دوران اس شعبے میں اپنی مطلوبہ اصلاحات نافذ نہیں کر سکے۔ 1328 میں ، اس نے مرتضیٰ حریری کے ساتھ مل کر مدرسے کے ڈھانچے میں بنیادی طور پر اصلاحات کا ایک منصوبہ تیار کیا اور اسے بروجردی کو تجویز کیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس منصوبے کا خمینی کے طلباء اور مدرسے کے بہت سے علماء نے خیرمقدم کیا اور کہا ، لیکن کہا جاتا ہے کہ اس کی مخالفت نے بروجردی کو اپنے ابتدائی خیالات اور دلی خواہش کے باوجود اسے ترک کر دیا۔ <ref>{{پک|حمید انصاری|۱۳۸۴|ک=حدیث بیداری|ص=ص. ۲۷}}</ref> اس کے بعد ، خمینی اور جنہوں نے اس تجویز کو لکھنے میں ان کی مدد کی ، نے مختلف رد عمل ظاہر کیے: حریری [[مشہد|نے مشہد کی]] طرف ہجرت کی ، مطہری نے قم چھوڑ دیا اور مدرسے کی بجائے یونیورسٹی میں داخلہ لیا ، اور خمینی نے تھوڑی دیر کے لیے وہ خاموش رہے۔ <ref name="hawze7">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hawzah.net/FA/MagArt.html?MagazineID=0&MagazineNumberID=0&MagazineArticleID=17845|عنوان=کارنامه نور (زندگینامه امام خمینی)|تاریخ بازدید=۸ اوت ۲۰۱۱|نویسنده=رضا بابایی|سال=۱۳۸۰}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
مدرسہ پر بروجردی کی صدارت کے برسوں کے دوران ، اس نے ہمیشہ مدرسے اور اس کی انتظامیہ کے حالات کو بہتر بنانے میں اس کی مدد کی اور دونوں میں کوئی فرق نہیں تھا۔ کہا جاتا ہے کہ خمینی نے پانچ سال تک اس کے اسباق سنے اور دوسرے بوروجردی طلباء کے ساتھ اس کی کلاسوں میں شرکت کی اور یہاں تک کہ اس نے جو کہا اس کی تحریر اور تشریح بھی کی۔ <ref group="پانویس">با نام ''تقریرات درس اصول العظمی بروجردی، از اول مباحث اصول تا ظن - (بین سالهای ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۹ هجری قمری)''.</ref> یہ تھا جبکہ خمینی خود ان سالوں میں فقہ ، اصول ، فلسفہ ، تصوف اور اخلاقیات کے قابل استاد تھے اور ان کے پاس اعلی سائنسی اور روحانی اختیارات تھے۔ <ref name="khomeinism9">.{{پک|Ervand Abrahamian|1993|ک=Khomeinism: Essays on the Islamic Republic|ص=p. 9}}</ref><ref name="hawze8">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hawzah.net/FA/MagArt.html?MagazineID=0&MagazineNumberID=0&MagazineArticleID=17845|عنوان=کارنامه نور (زندگینامه امام خمینی)|تاریخ بازدید=۸ اوت ۲۰۱۱|نویسنده=رضا بابایی|سال=۱۳۸۰}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ایسا لگتا ہے کہ خمینی پر بروجردی کا اتنا مضبوط بھروسہ تھا کہ بروجردی نے انہیں اپنی صدارت کے دوران اہم مشن دیے۔ دوسری چیزوں کے علاوہ ، خمینی نے دو بار ، بروجردی اور دیگر اسلامی اسکالرز کی طرف سے ، شاہ کے نمائندوں سے ملاقات کی اور انہیں شاہ کے اقدامات کے نتائج سے آگاہ کیا۔ <ref>{{پک|بهاءالدین خرمشاهی|۱۳۶۹|ک=دائرةالمعارف تشیع|ص=جلد هفت، ص. ۲۶۷}}</ref> ان میں سے ایک گفتگو میں ، خمینی ایم اقبال - وزیر اعظم - نے [[آئین]] کو تبدیل کرنے سے منع کیا ، انہوں نے کہا: <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۱۰۲}}</ref> "ہم آئین میں ایسی تبدیلی کو کبھی نہیں ہونے دیں گے ، کیونکہ ایسی تبدیلیاں ، کھولنا یہ ہوگا ملک کے قوانین کی بڑی خلاف ورزی اور حکومت کو موقع فراہم کرے گا کہ جب بھی اس کی پالیسی اور مفادات کی ضرورت ہو آئین کی خلاف ورزی کرے اور ایک قانون کو منسوخ کرے اور اس کے ارادے کے مطابق دوسرا قانون بنائے۔ » <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۱۰۲}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
کہا جاتا ہے کہ خمینی ، جنہوں نے اس حلقے پر بروجردی کی صدارت کے خیال کے نفاذ پر بڑا اثر ڈالا ، کو یقین تھا کہ بروجردی محمد رضا شاہ کے خلاف ایک مضبوط اور فیصلہ کن پوزیشن اختیار کرے گا۔ لیکن اس کے بعد کے سالوں میں جو کچھ ہوا اس نے ثابت کیا کہ یہ تصور زیادہ درست نہیں لگتا۔ اپریل 1958 میں ، خمینی کو معلوم ہوا کہ بروجردی حکومت کے ساتھ ممکنہ آئینی ترامیم پر بات چیت کر رہا ہے<ref name="al-islam34">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.al-islam.org/imambiography/3.htm|عنوان=The Years of Spiritual and Intellectual Formation in Qum, 1923 to 1962|تاریخ بازدید=۱۷ اکتبر ۲۰۱۱|نویسنده=Hamid Algar|ناشر=The Institute for Compilation and Publicationof Imam Khomeini's Works (International Affairs Department)|زبان=انگلیسی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100821004846/http://www.al-islam.org/imambiography/3.htm|archivedate=۲۱ اوت ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref>۔ اس وقت ، یہ افواہیں گردش کر رہی تھیں کہ ایک آئین ساز اسمبلی قائم کی گئی ہے - شاہ کو مزید اختیارات دینے کا ایک منصوبہ - اور یہ افواہیں گردش کر رہی تھیں کہ بروجردی نے اسمبلی کے قیام پر رضامندی ظاہر کر دی ہے۔<ref name="hawze9">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hawzah.net/FA/MagArt.html?MagazineID=0&MagazineNumberID=0&MagazineArticleID=17845|عنوان=کارنامه نور (زندگینامه امام خمینی)|تاریخ بازدید=۸ اوت ۲۰۱۱|نویسنده=رضا بابایی|سال=۱۳۸۰}}</ref> اس کے بعد ، خمینی نے اس وقت کے کئی حکام اور علماء کے ساتھ مل کر بروجردی کو ایک خط لکھا ، جس میں اس نے اس واقعے کے ممکنہ نتائج کے بارے میں تشویش کا اظہار کیا۔ خط میں ، اس نے بروجردی سے کہا کہ وہ اپنی پختہ رائے کا اظہار کر کے افواہوں کو ختم کرے۔ خمینی کے اس اقدام کے نتیجے میں بروجردی نے ایک بیان دیا جس میں انہوں نے پہلوی حکومت کے ساتھ کسی آئین ساز اسمبلی کے قیام سے متعلق کسی معاہدے کی تردید کی۔ <ref name="hawze" /> <ref group="پانویس">کاشانی نیز از لبنان (محل تبعید) طی پیامی با این تصمیم شاه مخالفت کرد.{{Break}}<br />رجوع کنید به: {{پک|حمید انصاری|۱۳۸۴|ک=حدیث بیداری|ص=ص. ۳۲}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
1334 میں ایک قومی بہائی مخالف مہم تشکیل دی گئی جس میں خمینی کو بروجردی کی حمایت کی بڑی امیدیں تھیں ، لیکن وہ ان کی حمایت حاصل کرنے میں ناکام رہا۔ <ref name="iranchamber3">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.iranchamber.com/history/rkhomeini/ayatollah_khomeini.php|عنوان=History of Iran - Ayatollah Rouhollah Mousavi Khomeini (Imam Khomeini)|تاریخ بازدید=۳ سپتامبر ۲۰۱۱|ناشر=Iran Chamber Society|زبان=انگلیسی}}</ref><ref name="al-islam35">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.al-islam.org/imambiography/3.htm|عنوان=The Years of Spiritual and Intellectual Formation in Qum, 1923 to 1962|تاریخ بازدید=۱۷ اکتبر ۲۰۱۱|نویسنده=Hamid Algar|ناشر=The Institute for Compilation and Publicationof Imam Khomeini's Works (International Affairs Department)|زبان=انگلیسی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100821004846/http://www.al-islam.org/imambiography/3.htm|archivedate=۲۱ اوت ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
== دیگر شخصیات کے ساتھ روابط۔ ==
خمینی کے اس وقت کی فعال مذہبی شخصیات کے ساتھ تعلقات جنہوں نے سیاست میں حکومتی اقدامات کی کھل کر مخالفت کی ، جیسے کہ ابولقاسم کاشانی اور فدائین اسلام کے رہنما مجتبیٰ نواب صفوی ، عارضی اور بڑی حد تک بے نتیجہ تھے۔ اس وقت براہ راست اور واضح سیاسی جدوجہد میں حصہ لینے سے ان کی ہچکچاہٹ کی بنیادی وجہ اس موضوع پر ان کے مخصوص خیالات تھے۔ ان کا خیال تھا کہ کسی بھی عسکری تحریک کی تبدیلی کا مطالبہ مذہبی عالم کی قیادت میں ہونا چاہیے۔ تاہم اس وقت اس راستے کی سب سے زیادہ بااثر شخصیت [[محمد مصدق|محمد موسٰی دیگ]] تھے جو کہ ایک [[سیکولرازم|سیکولر]] اور [[قوم پرستی|قوم پرست]] سمجھے جاتے تھے۔ <ref name="al-islam36">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.al-islam.org/imambiography/3.htm|عنوان=The Years of Spiritual and Intellectual Formation in Qum, 1923 to 1962|تاریخ بازدید=۱۷ اکتبر ۲۰۱۱|نویسنده=Hamid Algar|ناشر=The Institute for Compilation and Publicationof Imam Khomeini's Works (International Affairs Department)|زبان=انگلیسی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100821004846/http://www.al-islam.org/imambiography/3.htm|archivedate=۲۱ اوت ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
تیل کی صنعت کو قومیانے کے معاملے میں ، خمینی کے اس وقت کے پیغامات اور کچھ بکھرے ہوئے تقاریر سے اور اس کے بعد کے دنوں میں ، ظاہر ہوتا ہے کہ وہ شروع سے ہی اتحاد کی عدم استحکام پر یقین رکھتے تھے اور نہیں اس کے لئے بہت امید ہے. قم میں اور حکام کے درمیان ، صرف خمینی اور [[:fa:سید_احمد_خوانساری|العظمی خوانساری]] نے کاشانی کی قیادت اور اقدامات <ref name="baqer63~4">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 63~4}}</ref> اور تحریک کی قیادت بوروجردی نے کبھی منظور نہیں کی۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
[[اسلام|خمینی نے تیل کی تحریک کی مذہب سے عدم دلچسپی کی]] طرف اشارہ کرتے ہوئے اس وقت جدوجہد کے طریقے پر بار بار عدم اطمینان کا اظہار کیا تھا۔ اس حوالے سے ان کا حوالہ دیا گیا: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد دوازدهم، ص. ۲۴۸}}</ref> "تیل کی صنعت کو قومیانے کے معاملے میں ، کیونکہ یہ اسلامی نہیں تھی ، یہ ایک واحد قوم تھی ، ان کا اسلام سے کوئی لینا دینا نہیں تھا اور اس لیے وہ کچھ نہیں کر سکتے تھے . ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
دوسری جگہ وہ ابولغاسم کاشانی کے بارے میں <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد هجدهم، ص. ۱۸۱}}</ref>
دوسری جگہ وہ ابولغاسم کاشانی کے بارے میں <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد هجدهم، ص. ۱۸۱}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
"ہم نے اپنے وقت میں مسٹر کاشانی کو بھی دیکھا۔ آقای کاشانی چھوٹی عمر سے ہی نجف میں تھے اور ایک عسکریت پسند مولوی تھے… جب وہ ایران آئے تو ان کی پوری زندگی اسی معنی میں گزری اور میں انہیں قریب سے جانتا تھا… [انہوں نے دیکھا کہ اگر چوک میں کوئی مولوی ہوتا ، وہ شاید اسلام قبول کرے گا یہ کام کرتا ہے ، یہ ناگزیر ہے ، اور ایسا ہی ہے۔ اس وجہ سے انہوں نے جاسوسی شروع کر دی۔میں خود ایک گھر میں تھا جہاں کاشانی مرحوم داخل ہوئے۔ یہ ماحول مسٹر کاشانی کے لیے بنایا گیا تھا جو اب اپنا گھر نہیں چھوڑ سکتے تھے۔ وہ اپنے گھر کے ایک کمرے میں بند تھا ، اس لیے وہ باہر نہیں نکل سکا۔ انہوں نے جو کیا وہ کئی بار کیا ، انہوں نے وہاں شکست دی ، انہوں نے مسلمانوں کو شکست دی۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
کسی بھی صورت میں ، خمینی کو میدان میں تیل قومیانے کی تحریک کا ایک اہم محافظ سمجھا جا سکتا ہے۔ کاشانی کے لیے ان کی حمایت اور فدائیان اسلام کو جیل اور پھانسی سے آزاد کرانے کے لیے ان کی مسلسل کوششیں اس قدر زبردست تھیں کہ انہوں نے میدان میں ان کی سائنسی پوزیشن کو خطرے میں ڈال دیا اور ان کے اور بروجردی کے مابین تنازعات کا ایک اہم نقطہ پیدا کیا۔ <ref name="baqer67">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 67}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
جہاں تک فدائین اسلام کا تعلق ہے ، خمینی نے قم کے کئی مجتہدین کے ساتھ مل کر ان کی پھانسی کو روکنے کے لیے سخت محنت کی۔ خمینی یہاں تک کہ حکومت پر دباؤ ڈالنے کے لیے بروجردی گئے اور ان سے کہا کہ وہ حکومت کو نواب صفوی اور اس کے ساتھیوں کی سزائے موت پر عمل کرنے سے روکیں ، لیکن یہ کوششیں کامیاب نہیں ہوئیں اور نواب صفوی کئی دیگر افراد کے ساتھ جو اس کے مرکزی مرکز تھے حکومت کی طرف سے فدائین اسلام کو پھانسی دی گئی۔ <ref name="baqer67">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 67}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
== جدوجہد کا آغاز۔ ==
اہمیت اور براہ راست اثر و رسوخ کے لحاظ سے خمینی کی سیاسی سرگرمیوں کا پہلا دور شاہیور 1320 کے بعد کے سالوں سے متعلق ہے ، یعنی رضا شاہ نے ملک چھوڑ دیا اور اس کا بیٹا محمد رضا ایران کا شاہ بن گیا۔ اس وقت اور محمد رضا شاہ کے دور حکومت کے پہلے سالوں میں شیعہ پادری بڑی حد تک تنہا اور الگ تھلگ تھے۔ ایک طرف ، [[اشتمالیت|کمیونسٹوں]] اور سیکولر [[مذہب|مصنفین نے مذہب اور مذہب کی]] بنیادوں کا مقابلہ فکری شکوک و شبہات سے کیا تھا ، اور دوسری طرف ، حکومت کی طرف سے عائد کردہ خصوصی شرائط کی وجہ سے ، مذہبی سرگرمیوں کی کوئی گنجائش نہیں تھی۔ اس سلسلے میں [[اسلام|اسلام کے]] خلاف کئی کتابیں شائع ہوئیں جن میں سے ایک کتاب [[علی اکبر حکمی زادہ|علی اکبر حکیم زادہ]] نے لکھی جو کہ شیخ شیخ مہدی قمی کے بیٹے تھے۔ ان کی کتاب کا نام اسرارِ ملینیم تھا ، جس کے جواب میں خمینی نے 1322 میں کتاب کشف الاسرار لکھی ، جس کے مواد کو اسلام کا دفاع اور اس مذہب پر حکیم زادہ کے تنقید کا جواب سمجھا جا سکتا ہے۔ <ref name="baqer61">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 61}}</ref> یہ کتاب ، جس کے لیے خمینی نے اپنے رسمی مطالعے میں تھوڑی دیر کے لیے رکاوٹ ڈالی ، <ref name="baqer61~2">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 61~2}}</ref> کو 1300 کی پہلی تحریر سمجھا جا سکتا ہے جس نے واضح اور سنجیدگی سے [[حکومت الہیہ|اسلامی حکومت کی بنیاد رکھی]] اور اس کا دفاع کیا۔ اسے اپنے وقت کی سب سے زیادہ سیاسی کتابوں میں سے ایک سمجھا جا سکتا ہے ، اس کے ساتھ ساتھ اس وقت کے کام بھی ، [[مذہبی آمریت|دونوں مذہبی حکومت کے منصوبے کی وجہ سے اور خمینی کی اس وقت کی حکومت پر کھل کر تنقید کی وجہ سے۔]] گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس طرح کی تحریروں کے علاوہ اس وقت کی حکومت سے ان کا عدم اطمینان بھی ان کی نظموں میں پایا جاتا تھا۔ وہ ایک کواٹرین میں کہتا ہے جو اس وقت گایا گیا تھا: <ref>{{پک|حمید انصاری|۱۳۸۴|ک=حدیث بیداری|ص=ص. ۲۹}}</ref>
اس طرح کی تحریروں کے علاوہ اس وقت کی حکومت سے ان کا عدم اطمینان بھی ان کی نظموں میں پایا جاتا تھا۔ وہ ایک کواٹرین میں کہتا ہے جو اس وقت گایا گیا تھا: <ref>{{پک|حمید انصاری|۱۳۸۴|ک=حدیث بیداری|ص=ص. ۲۹}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
{{شعر}}
{{ب|از جور رضاشاه کجا داد کنیم|زین دیو، برکه ناله بنیاد کنیم}}
{{ب|آن دم که نفس بود، ره ناله ببست|اکنون که نفسی نیست که فریاد کنیم}}
{{پایان شعر}}
6 مئی 1953 کو ، خمینی نے عوامی طور پر پہلی بار ایک سیاسی موقف اختیار کرتے ہوئے ایک بیان جاری کیا۔ یہ اعلان ، جو ان کا پہلا سیاسی اعلان تھا ، اسلامی علماء اور ایرانی قوم سے خطاب کیا گیا۔ اس میں ، اس نے سب کو متحد ہونے اور ملک کی سیاسی صورتحال کے بارے میں حساس ہونے پر زور دیا ، اور ایران اور اسلامی دنیا کے مسلمانوں پر زور دیا کہ وہ غیر ملکی طاقتوں اور ان کے اتحادیوں کے ظلم کے خلاف کارروائی کریں۔ خمینی نے قرآن سے اس آیت کا حوالہ دے کر اپنے اعلان کا آغاز کیا تھا: آیت وہی آیت ہے جو کتاب منازل السیرین انصاری میں دی گئی تھی - وہ کتاب جس پر شاہ آبادی نے خمینی کے ساتھ کام کیا تھا - اور اس حصے کے آغاز میں جس کے لیے وقف کیا گیا تھا "بیداری" (بابا القزا) یہاں ، خمینی کا مطلب تھا "کھڑا ہونا" ، روحانی اور سیاسی جہت میں لوگوں کی انفرادی اور سماجی تبدیلی ، نیز مذہب میں کمزوری کے ساتھ ساتھ معاشرے میں بدعنوانی کے خلاف جنگ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.جنگ۔
 
وہ اس بیان کا ایک حصہ ہے کہتا ہے: "آج وہ دن ہے جب بغاوت اصلاحی بہترین دن کے لیے روحانی ہوا چلتی ہے ، اگر خدا سے ہارنے اور سرکشی کرنے اور واپس نہ آنے کی رسمیں کرنے کی اجازت دی جائے تو کل ایک مٹھی بھر طوائفیں اور ہوسیں آپ پر غالب آئے گا اور آپ کے تمام مذہب اور عزت کو ان کے بیکار مقاصد کے تابع کر دے گا۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
=== کشف‌الاسرار لکھنا۔ ===
خمینی کی جدوجہد اور نافرمانی کے جذبے نے ان کی شائع کردہ پہلی تصنیف ، کشف الاسرار (تہران ، 1324 ھ) <ref name="baqer60">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 60}}</ref> متاثر کیا۔ کہا جاتا ہے کہ اس نے کتاب کو جلد از جلد لکھنے اور شائع کرنے پر اصرار کیا کیونکہ اسے اس کی ضرورت محسوس ہوئی ، تاکہ کتاب کو مکمل کرنے میں جو وقت لگا وہ صرف اڑتالیس دن تھا۔ <ref name="baqer61~2">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 61~2}}</ref> یہ حقیقت کہ کتاب اپنی اشاعت کے پہلے سال میں دوسری بار شائع ہوئی اس سے ظاہر ہوتا ہے کہ خمینی اس سلسلے میں صحیح تھے۔ <ref name="al-islam37">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.al-islam.org/imambiography/3.htm|عنوان=The Years of Spiritual and Intellectual Formation in Qum, 1923 to 1962|تاریخ بازدید=۱۷ اکتبر ۲۰۱۱|نویسنده=Hamid Algar|ناشر=The Institute for Compilation and Publicationof Imam Khomeini's Works (International Affairs Department)|زبان=انگلیسی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100821004846/http://www.al-islam.org/imambiography/3.htm|archivedate=۲۱ اوت ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس کتاب کو لکھنے میں خمینی کا بنیادی مقصد علی اکبر حکیم زادہ کی کتاب دی سیکریٹس آف دی ملینیم کے مندرجات کو مسترد کرنا تھا ، جس میں انہوں نے شیعہ اسلام پر نظرثانی اور اصلاح کی ضرورت کا ذکر کیا تھا۔ [[اہل تشیع|اس وقت شیعہ مذہب]] پر اسی طرح کے دوسرے حملے بھی ہوئے ، جن میں سنگل جی ، ایک [[وہابیت|وہابی کی]] کتاب شریعت ، اور اس وقت کے مورخ اور مفکر [[احمد کسروی|احمد کسراوی کی تحریریں شامل ہیں۔]] <ref name="baqer56&61~2">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 56 & 61~2}}</ref> یہ ایسی چیزیں ہیں جیسے [[محرم (مہینہ)|محرم کے مہینے]] میں شیعوں کے لیے ماتم کرنا ، شیعوں کی طرف سے اماموں کے مقبروں کی زیارت اور دعا کرنا اور شیعہ اماموں پر براہ راست تنقید کرنا ان کی کتاب میں خمینی نے کیا تھا۔ [[اہل تشیع|اس نے شیعہ مذہب]] پر ان کے حملوں کو رضا شاہ کی <ref name="baqer60~1">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 60~1}}</ref> اور پہلوی حکومت پر سخت تنقید کی جسے اس نے "عوامی اخلاقیات کو تباہ کرنے کی کوشش" کہا۔ تاہم ، ان تنقیدوں میں ، اس نے بادشاہت میں تبدیلی کا مطالبہ نہیں کیا اور محض تجویز دی کہ قابل مجتہدوں کے ایک گروہ کو ایک بادشاہت کا انتخاب کرنے کا حکم دیا جائے جو "خدا کے قوانین سے تجاوز نہ کرے اور ظلم اور غلط کاموں سے گریز کرے اور امیر بن جائے۔" لوگوں کی جان اور عزت کو پامال نہ کریں۔ <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۷|ک=کشف الاسرار|ص=ص. ۱۸۵}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی کے نقطہ نظر سے ، [[بادشاہت|بادشاہت کی]] یہ قانونی حیثیت اس وقت تک جاری رہی جب تک کہ "زیادہ مناسب نظام کو تبدیل نہیں کیا جا سکتا۔" <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۷|ک=کشف الاسرار|ص=ص. ۱۸۶}}</ref> یہ ممکن ہے کہ خمینی کے ذہن میں "زیادہ مناسب نظام" 1323 میں [[ولایت فقیہ|ولایت فقیہ تھا]] ، جو اسلامی انقلاب کے برسوں بعد ایران کے سرکاری نظام کے طور پر قائم کیا گیا تھا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
== اسرائیل کی ریاست کے قیام پر رد عمل ==
محمد رضا شاہ کی حکومت کے پہلے برسوں کے دوران ان کی ایک اور سیاسی کارروائی [[اسرائیل|اسرائیل کی]] نئی قائم شدہ حکومت کی مذمت تھی۔ اسرائیلی حکومت نے سرکاری طور پر 1327 میں اپنے وجود کا اعلان کیا اور اسی سال خمینی نے [[فلسطین|فلسطینی علاقوں]] میں اس حکومت کے قیام کی مخالفت میں ایک بیان جاری کیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس نے ، جو اسرائیل پر تبصرہ کرنے والے پہلے لوگوں میں سے ایک تھا ، لوگوں سے اس کے بارے میں بات کی جسے اس نے "صیہونیت کا خطرہ" کہا <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۷۲}}</ref> "افسوس اس ملک پر! افسوس اس گورننگ باڈی پر۔ افسوس اس دنیا پر۔ افسوس ہم پر۔ افسوس ان خاموش علماء پر۔ افسوس اس خاموش نجف ، اس خاموش قم ، اس خاموش تہران ، اس خاموش مشہد پر۔ یہ مہلک خاموشی ہمارے ملک ، ہمارے ملک ، ہماری ساکھ کو اسی بہائیوں کے ہاتھوں اسرائیل کے بوٹوں تلے روندنے کا سبب بنتی ہے۔ افسوس اس اسلام پر۔ افسوس ان مسلمانوں پر۔ اے علماء کرام خاموش نہ ہوں۔ اب شیخ ... کے پیشہ نہ کہو <ref group="پانویس">ظاهراً منظور او این بوده‌است که نگویید الان هم باید به روش شیخ عبدالکریم حائری عمل کرد و ساکت بود. از جملات بعدی او چنین برمی‌آید که اگر در زمان شیخ عبدالکریم حائری، سکوت جایز و لازم بوده‌است، الان شرایط فرق کرده و نباید سکوت کرد.</ref> کی طرف سے خدا، شیخ اب تھا تو اس نے اپنے کام کو اس نے آج خاموشی کے ساتھ کیا جاتا ہے ظالم دستگاه تھاگفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.تھا
 
== بروجردی کی وفات اور خمینی کےطریقے میں تبدیلی ==
بروجردی کی صدارت کے دوران ، خمینی نے کسی سیاسی سرگرمی کی بجائے تعلیم اور تعلیم پر زیادہ توجہ دی۔ اس وقت ، وہ [[اصول فقہ|فقہ کے اصول پڑھاتے]] تھے ، اپنے ارد گرد طلباء کو جمع کرتے تھے جو بعد میں ان کی سیاسی سرگرمیوں میں ان کے اہم اتحادی بن گئے ، جو بالآخر پہلوی حکومت کے خاتمے کا باعث بنے۔ [[مرتضی مطہری|مرتضیٰ مطاہری]] اور [[حسین علی منتظری|حسین علی منتظری کے]] علاوہ محمد جواد بہونار اور [[ہاشمی رفسنجانی|اکبر ہاشمی رفسنجانی]] جیسے نوجوان بھی ان میں شامل تھے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
1325 میں ، اس نے پادری محمد کاظم خراسانی کی کتاب "کفایۃ الاصول " کا استعمال کرتے ہوئے فقہ سے باہر کورس شروع کرنا شروع کیا۔ اس کی کلاس ، جو شروع میں 30 سے کم طلباء کے ساتھ شروع ہوئی تھی ، اتنی جلدی مقبول ہو گئی کہ تیسری بار جب اسے پیش کیا گیا تو سامعین تقریبا پانچ سو ہو گئے۔ اس کلاس کے کچھ شرکاء کے مطابق ، خمینی کی کلاس اور قم میں اس مسئلے کے حوالے سے منعقد ہونے والی دیگر کلاسوں کے درمیان بنیادی فرق عسکریت پسندی اور جابرانہ جذبہ تھا جو خمینی نے اپنے طلباء میں پیدا کیا۔ اس کے علاوہ ، فقہ کو اسلام کے دیگر اہم موضوعات ، جیسے اخلاقیات ، تصوف ، فلسفہ ، سیاست اور معاشرے سے متعلق کرنے کی ان کی قابلیت ان کی کلاسوں کی بڑھتی ہوئی مقبولیت کی ایک اور وجہ تھی۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
بروجردی کی وفات کے بعد <ref name="baqer70">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 70}}</ref> اپریل 1971، مسائل کو خمینی کے نقطہ نظر تبدیل کرنے لگا. <ref name="daniel73">.{{پک|Daniel Brumberg|2001|ک=Reinventing Khomeini: the struggle for reform in Iran|ص=p. 73}}</ref> <ref name="baqer73">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 73}}</ref> کہا جاتا ہے کہ اس نے مدرسے اور عوام کی طرف سے پذیرائی حاصل کرنے کے باوجود اپنے اختیار پر زور دینے کی ذرا سی کوشش نہیں کی۔ یہ وہ وقت تھا جب کتاب "عروہ الوثقی" کے تمام ابواب پر اس کے فتویٰ کی تحریر بروجردی کی موت سے 5 سال پہلے مکمل ہوئی تھی ، اور اسی سال اس کا حاشیہ کتاب "نجات کے ذرائع" پر لکھا گیا تھا۔ ایک مذہبی کتاب <ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.imam-khomeini-isf.com/?i=UW4EMwZjADQCNVNs|عنوان=آشنائی با امام خمینی (ره) - زندگینامه - مبارزات و قیام 15خرداد|تاریخ بازدید=۵ سپتامبر ۲۰۱۱|ناشر=مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی (ره)}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس نے ، جو اس وقت شیعوں کی قیادت کرنے کے لیے بروجردی کے جانشینوں میں سے تھا ، فقہ کے میدان میں اپنی تحریروں کا ایک حصہ شائع کیا ، جس میں اس نے [[توضیح المسائل|مسائل کی وضاحت کرنے والی کتاب شائع کی۔]] وہ ساکھ کی اس سطح تک بھی پہنچ چکا تھا جسے بہت سے ایرانی شیعوں [[مرجع|نے تقلید کے ذریعہ]] منتخب کیا تھا۔ تاہم ، ایسا لگتا ہے کہ اس کے پاس محض تقلید بننے سے زیادہ گہرے مقاصد ہیں۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
== ریاستی اور صوبائی انجمنیں ==
19 اگست ، 1943 کی [[ریاست ہائے متحدہ|بغاوت کے بعد ، ایران پر امریکی]] تسلط بڑھ گیا اور ملک نے شاہ کے دربار میں بہت اثر و رسوخ حاصل کیا۔ [[تیسری دنیا|اس وقت امریکہ نے تیسری دنیا کے ممالک]] میں اصلاحات کی کوشش کی جس کا بنیادی مقصد سیاسی سوزش کو بے اثر کرنا اور اپنی پالیسیوں کے مطابق حکومتوں کو مستحکم کرنا تھا۔ ایران میں ان اقدامات میں جعفر شریف امامی ، علی امینی اور اسد اللہ عالم جیسے لوگوں کو وزیر اعظم کا عہدہ دینا تھا۔ کہا جاتا ہے کہ امینی کی وزارت عظمیٰ کے دوران ، بروجردی کی موت کے بعد ، اس نے علماء کے ہمراہ قم کا سفر کیا اور خمینی سمیت کئی علماء سے ملاقات کی۔ <ref name="baqer72">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 72}}</ref> اس ملاقات کے دوران ، خمینی نے وزیراعظم کو تنقید اور سفارشات دیں ، <ref>{{پک|عبدالرحیم عقیقی بخشایشی|۱۳۵۷|ک=یک‌صد سال مبارزهٔ روحانیت مترقی|ص=ص. ۷۹}}</ref> <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد شانزدهم، ص. ۹۱}}</ref> جسے امینی نے برسوں بعد "بہت دانشورانہ" سمجھا۔ <ref>{{پک|عمادالدین باقی|۱۳۸۶|ک=تحریر تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی ایران|ص=ص. ۱۵۰}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
[[محمد رضا شاہ پہلوی|بغاوت کے بعد محمد رضا شاہ]] نے حکومت کی پوزیشن کو مضبوط کرنے کے لیے اقدامات کا ایک سلسلہ بھی اختیار کیا اور ملک میں ممکنہ اور حقیقی مخالفین کو ختم کر کے ایران میں امریکی ماڈل کو نافذ کیا ، جس کے نتیجے میں ملکی معیشت پر زیادہ تسلط پیدا ہوا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
وزیر اعظم کے عہدے پر علی امینی کے جانشین اسد اللہ عالم تھے۔ جولائی 1341 ش ھ میں ان کی کابینہ میں ریاست اور صوبائی انجمنوں کا بل منظور کیا گیا۔ ایسا لگتا تھا کہ اس اصلاحاتی بل کا ایک مقصد ملک کے لوگوں میں مذہب کے اثر و رسوخ کے خلاف لڑنا تھا ، جس کے مطابق "مسلمان ہونا" ، "قرآن کی قسم اٹھانا" اور "ہونا" کی تین شرائط ایک آدمی "ووٹروں اور ووٹروں پر لاگو ہوتا ہے - جو کہ اس وقت کے انتخابات میں روایتی اور عام حالات میں سے ایک تھا - ختم کر دیا گیا۔ <ref name="baqer75">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 75}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس بل کی منظوری کے بعد ، خمینی کی دعوت پر ، [[عبدالکریم حائری یزدی|عبدالکریم حائری کے گھر میں ایک اجلاس منعقد ہوا جس میں]] قم کے اول درجے کے علماء موجود تھے۔ <ref name="baqer75">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 75}}</ref> اس ملاقات کے دوران ، خمینی ، جنہوں نے اس منصوبے کو [[بہائیت|بہائیوں]] کے لیے ملک کے مختلف حصوں میں دراندازی نے گولپایگانی اور کچھ دیگر حکام سے مشورہ کیا ، اور آخر میں شاہ کو ٹیلی گرام بھیجنے کا فیصلہ کیا۔ ، جس میں اس نے اس کی مخالفت کی۔ اس حکومتی حکم نامے کے ساتھ قم کے حکام کا اظہار کریں۔ <ref name="baqer75~6">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 75~6}}</ref> ساتھ ہی انہوں نے مراکز اور شہروں کے علماء کو قریب اور دور کے پیغامات بھیجے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی نے خود شاہ اور اس وقت کے وزیر اعظم کو ایک ٹیلی گرام بھیجا ، جس میں انہیں اسلامی قانون اور 1286 میں پاس ہونے والے آئین کی خلاف ورزی کی تنبیہ کی گئی ، اور خبردار کیا کہ اگر قانون کو منسوخ نہ کیا گیا تو علماء احتجاج کریں گے۔ اس نے وزیر اعظم کو لکھا: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۱۵}}</ref> <ref name="baqer76">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 76}}</ref> "اس سلسلے میں ، میں ایک بار پھر آپ کو مشورہ دیتا ہوں کہ خدا وند عالم اور آئین کی اطاعت کریں اور قرآن کی خلاف ورزی کے سنگین نتائج اور قوم کے علماء کے احکامات سے ڈریں اور مسلم لیڈر اور آئین کی خلاف ورزی کرتے ہوئے ملک کو جان بوجھ کر اور بلا وجہ خطرے میں نہ ڈالیں ورنہ علماء اسلام آپ کے بارے میں اپنی رائے کا اظہار کرنے سے انکار نہیں کریں گے۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
ان اقدامات کے بعد ، شاہ کی حکومت نے پادریوں کو دھمکیاں دیں اور ان کے خلاف پروپیگنڈا کیا ، اور یہاں تک کہ عالم نے واضح طور پر کہا: "حکومت اس اصلاحاتی پروگرام سے پیچھے نہیں ہٹے گی جس پر وہ عمل کر رہی ہے۔ ۔
ان اقدامات کے بعد ، شاہ کی حکومت نے پادریوں کو دھمکیاں دیں اور ان کے خلاف پروپیگنڈا کیا ، اور یہاں تک کہ عالم نے واضح طور پر کہا: "حکومت اس اصلاحاتی پروگرام سے پیچھے نہیں ہٹے گی جس پر وہ عمل کر رہی ہے۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
لیکن قم میں خمینی اور دیگر علماء کے پیغامات اور اقدامات نے تحریک کو ریاستی اور صوبائی انجمنوں کے بل کی مخالفت کا باعث بنا ، جسے "دو ماہ کی تحریک" کے نام سے جانا جاتا ہے ، تاکہ لوگوں میں وسیع پیمانے پر حمایت حاصل کی جا سکے ، شاہ کی حکومت پر دباؤ بڑھتا گیا۔ . آخر کار ، دو ماہ کی جدوجہد کے بعد ، شاہ اور حکومت نے قم کے علماء کو مناسب جواب دینے پر اتفاق کیا۔ یہ تحریری جوابات قم کے علماء کی طرف سے اعتکاف اور تسلی کی صورت میں لکھے گئے تھے ، لیکن ان میں سے کسی میں بھی خمینی کا نام نہیں تھا ، جو دو ماہ کی تحریک کے بانی سمجھے جاتے تھے۔ خمینی نے پھر حکومت کی مخالفت جاری رکھی اور حکومت سے ایک سرکاری بیان میں ریاست اور صوبائی انجمنوں سے متعلق بل کو منسوخ کرنے کا مطالبہ کیا۔ اس وقت ، کچھ مدرسوں کے علماء نے حکومت کے موقف کو قائل پایا تھا اور دو ماہ کی تحریک کو ختم کرنے کا مطالبہ کیا تھا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اسی وقت ، خمینی نے لوگوں کو لکھا: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۳۳}}</ref> "مسلمان قوم اس وقت تک خاموش نہیں رہے گی جب تک کہ ان خطرات کو ختم نہیں کیا جاتا ، اور اگر کوئی خاموش ہے تو وہ خدا تعالٰی کے سامنے ذمہ دار ہے اور اس دنیا میں زوال کا شکار ہے۔ مسلم قوم اور اسلام کے علماء زندہ ہیں۔ "اور وہ برداشت کر رہے ہیں اور اسلام اور مسلمانوں کے نام کے مطابق پھیلے ہوئے کسی بھی غدار ہاتھ کو کاٹ دیں گے۔ اس نے یہ تحریر تہران گلڈز کے جواب میں لکھی جس نے ان سے عالم کے ریڈیو انٹرویو کے بارے میں پوچھا۔ انہوں نے مزید کہا: " <ref>{{پک|محمدحسن رجبی|۱۳۶۹|ک=زندگینامهٔ سیاسی امام خمینی|ص=ص. ۱۷۷}}</ref> " میری رائے میں ، وزیر اعظم کے انٹرویو کی کوئی قانونی اہمیت نہیں تھی اور اس نے یہ رائے فراہم نہیں کی ، کیونکہ جو چیز وزیروں کی کونسل نے منظور کی تھی وہ وزیر اعظم کے دستخط سے منسوخ نہیں ہوگی اور باقی رہے گی طاقت میں ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
اسی خط میں ، اس نے پہلی بار [[صہیونیت]] اور اندرونی صہیونیوں کے خطرے کے بارے میں خبردار کیا اور ہر ایک سے ملکی معیشت اور سیاست پر صیہونیوں کے اثر و رسوخ کے خلاف کھڑے ہونے کی اپیل کی: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۴۰}}</ref> "قرآن پاک اور اسلام خطرے میں ہیں ، ملک کی آزادی اور اس کی معیشت یہ صیہونیوں کے کنٹرول میں ہے ، جو ایران میں ایک بہائی جماعت کے طور پر نمودار ہوئے ، اور زیادہ دیر نہیں ہوگی ، اس مہلک خاموشی کے ساتھ ، مسلمانوں نے اس ملک کی پوری معیشت پر قبضہ کر لیا اپنے ایجنٹوں کی منظوری کے ساتھ ، اور مسلم قوم کو ہر لحاظ سے وجود سے ختم کر دیں۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
علماء حکومت اور عوام سائنس اور بل صوبائی اور ریاستی کونسلوں کو فارسی تاریخ آذر 1341 میں دیں گے [[کابینہ|کابینہ کے]] ساتویں اجلاس میں منسوخ کر کے حکام کو بھیجے گئے قم کو تحریری طور پر مطلع کیا گیا تھا۔ قم کے علماء کے ساتھ ایک ملاقات میں خمینی نے بند دروازوں کے پیچھے اس بل کی منسوخی کو کافی نہیں سمجھا اور اس وقت کے حکام کی جانب سے مطالبہ کیا کہ اس کی منسوخی کی خبر کو سرکاری اور عوامی طور پر اعلان کیا جائے۔ اس درخواست کے نتیجے میں ، بل کو منسوخ کرنے کی خبر اگلے دن سرکاری اخبارات میں شائع ہوئی ، اور ریاست اور صوبائی انجمنوں کے بل کی کہانی ختم ہوگئی۔ <ref name="baqer81">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 81}}</ref> گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی نے اس واقعہ کے بعد ایک تقریر میں کہا: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۱۶}}</ref> "دو مہینوں میں جو یہ ہوا ، وہاں راتیں تھیں جب میں دو گھنٹے سوتا تھا۔ یہ واجب ہے… بادشاہ سے لے کر ان حضرات تک ، ملک کے آخر تک ، ہر کوئی سائنسی طور پر مشورہ دیا جانا چاہیے ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
یہ کہا جا سکتا ہے کہ ریاست اور صوبائی انجمنوں کی کہانی دراصل وقت کی حکومت سے علماء کے بنیادی مطالبات کو پورا کرنے کا ایک بہانہ بن گئی تھی اور خمینی نے اس مختصر کہانی میں جو مسائل اور مسائل اٹھائے تھے وہ بہت زیادہ عام اور بل کے موضوع سے زیادہ اہم اس کے علاوہ ، اس کہانی نے اسے پہلے سے کہیں زیادہ بادشاہ کی مخالفت کی آواز کے طور پر پیش کیا۔ اگرچہ اس واقعے سے پہلے ، خمینی ایک اہم عالم اور دوسروں کے حوالے سے جانا جاتا تھا ، لیکن یہ کہا جا سکتا ہے کہ اس کے بعد ، اس کی قیادت اور عسکری شخصیت لوگوں کے لیے زیادہ مشہور ہو گئی ، اور اس کے نتیجے میں ، اس کہانی کو سمجھا جا سکتا ہے ایک تحریک کا آغاز جس نے اگلے سال پہلوی حکومت کا تختہ الٹ دیا۔ <ref name="baqer81">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 81}}</ref> گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
== سفید انقلاب کا منصوبہ ==
دسمبر 1341 میں ریاست اور صوبائی انجمنوں کے بل کی کہانی کے اختتام کے بعد ، ایک نیا منصوبہ اور اس بار خود شاہ نے چھ اصولوں کے ساتھ "سفید انقلاب" یا "بادشاہ اور وطن انقلاب" کا اعلان کیا۔ <ref name="baqer83">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 83}}</ref> یہ منصوبہ ، جسے امریکہ نے سپانسر کیا تھا ، شاہ کی حکومت کو لبرل ، ترقی پسند اور ترقی پسند کے طور پر پیش کرنے کی کوشش تھی۔ کہا جاتا ہے کہ شاہ کو یقین تھا کہ ایسوسی ایشن پلان کی ناکامی اس حقیقت کی وجہ سے تھی کہ حکومت نہیں ، شاہ اس کی ذمہ دار تھی۔ انہوں نے امید ظاہر کی کہ کوئی بھی اس منصوبے کی مخالفت کرنے کی جرات نہیں کرے گا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
سفید انقلاب کے ان چھ اصولوں کی سب سے مشہور شق ماسٹر غلام حکومت کی شمولیت تھی۔ ان اصولوں کو اندر سے اور باہر سے بہت مدد ملی۔ دوسری طرف ، امریکہ نے اسے اپنے اہداف کے مطابق سمجھا اور اس وجہ سے شاہ کے حصول میں اس کی مدد کرنے سے دریغ نہیں کیا۔ دوسری طرف ، [[اشتمالیت|کمیونسٹوں کے]] اندر ، انہوں نے اس تبدیلی کو اپنے [[جدلیات|جدلیاتی]] مراحل کے ساتھ ہم آہنگی میں دیکھا ، اور ان تبدیلیوں کو [[جاگیردارانہ نظام|جاگیرداری]] سے [[سرمایہ داری نظام|سرمایہ داری]] میں منتقلی اور اس کے نتیجے میں کمیونزم کے ظہور کے طور پر دیکھا۔ <ref group="پانویس">احتمالاً به‌همین دلیل احزاب چپ و کمونیستی قیام ۱۵ خرداد را حرکتی ارتجاعی و مذبوحانه از جانب فئودال‌ها می‌دانستند.{{Break}}<br />ببینید: {{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۵۱۵}}</ref> اس خیال کی وجہ سے [[سوویت اتحاد|سوویت یونین]] اور اس کی جماعتیں اس منصوبے پر متفق اور حمایت کر رہی تھیں۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
جنوری 1972 میں ، شاہ نے اپنی اصلاحات کے چھ اصولوں کا اعلان کیا اور لوگوں سے کہا کہ وہ اسی سال 26 فروری کو انتخابات میں آئیں اور انہیں ووٹ دیں۔ اس کے بعد ، خمینی نے قم میں علماء اور حکام کے ایک گروپ کو اس مسئلے پر بات چیت کے لیے ایک اجلاس بلانے کی دعوت دی۔ اس میٹنگ میں یہ فیصلہ کیا گیا کہ قم حکام کی جانب سے روح اللہ کمال وند شاہ سے مذاکرات کریں گے اور ان اصلاحات کے لیے ان کی حوصلہ افزائی کریں گے۔ <ref name="baqer83~4">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 83~4}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
تہران سے واپسی کے بعد ، کمال وند نے قم اور خمینی کے علماء کو شاہ سے اپنی بات چیت کے نتائج کے بارے میں بتایا۔ پتہ چلا کہ یہ اصلاحات شاہ کے لیے بہت اہم اور اہم تھیں۔ شاہ نے کمل وند کو اس انقلاب کی اہمیت کے بارے میں بتایا تھا: " <ref>{{پک|محمدحسن رجبی|۱۳۶۹|ک=زندگینامهٔ سیاسی امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۱۸۱}}</ref> نہ صرف ان کا آپ اور آپ کے عقیدے پر کوئی اعتماد نہیں ہے بلکہ وہ آپ کے اوپر مساجد کو تباہ اور تباہ کردیں گے۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
شاہ نے اپنی تقریر کے ایک اور حصے میں کامل وند سے بھی خطاب کیا: <ref>{{پک|محمدحسن رجبی|۱۳۶۹|ک=زندگینامهٔ سیاسی امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۱۸۱}}</ref> میں پورا کروں گا۔ ۔
شاہ نے اپنی تقریر کے ایک اور حصے میں کامل وند سے بھی خطاب کیا: <ref>{{پک|محمدحسن رجبی|۱۳۶۹|ک=زندگینامهٔ سیاسی امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۱۸۱}}</ref> میں پورا کروں گا۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی اس پیغام کے لہجے کو اس طرح سمجھتے نظر آتے ہیں کہ یہ اصلاحات شاہ اور ان کی بادشاہت کو کسی بھی چیز سے زیادہ فائدہ پہنچاتی ہیں۔ اس کیس کے حامی اس بیان کی اصل نقل کو آن لائن دستیاب کرنے کے لیے کام کر رہے ہیں۔ اس لیے قم کے علماء کے اگلے اجلاس میں خمینی نے ریفرنڈم کے بائیکاٹ کا مطالبہ کیا۔ لیکن اجلاس کے دیگر ارکان اس درخواست سے اتفاق نہیں کرتے۔ خمینی ، مختلف بیانات میں ، اجلاس میں موجود افراد کو اپنی رائے سے جوڑتا ہے اور آخر کار ان سے پابندیوں کا فتویٰ لیتا ہے۔ ریفرنڈم سے چار دن قبل 2 فروری کو جاری کردہ ایک بیان میں انہوں نے اسے "جبری" اور "اسلام اور آئین کے خلاف" قرار دیا۔ <ref name="al-islam4" /> اس اعلان کے بعد تہران بازار بند کر دیا گیا اور [[جامعہ تہران|یونیورسٹی آف تہران میں]] طلباء نے احتجاجی مارچ کیا۔ اس کے بعد ، پولیس کو مداخلت کرنے پر مجبور کیا گیا ، طلباء کے ایک گروپ کو زخمی اور ان میں سے کچھ کو گرفتار کیا گیا۔ <ref name="hawze" />گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
شاہ ، جنہوں نے ان اصلاحات کو "سفید انقلاب" کہا ، ریفرنڈم کے موقع پر کسی بھی طرح تشدد اور تشدد کا سہارا لینے کے لیے تیار نہیں تھے۔ اس سے ان کے فلسفہ انقلاب پر سوال اٹھ سکتا تھا ، جسے انہوں نے "سفید" اور "قومی سطح پر منظور شدہ" کہا۔ اس وجہ سے ، اس نے پیشگی اطلاع کے ساتھ ذاتی طور پر قم میں داخل ہونے اور اپنے منصوبوں کے بارے میں مذہبی علماء کی منظوری حاصل کرنے کا فیصلہ کیا۔ اس اقدام کو ان کے والد ، [[رضا شاہ پہلوی|رضا شاہ کے]] اقدام کی تقلید سمجھا جا سکتا ہے ، جو 1307 میں احتجاج کرنے والے علماء کو قائل کرنے کے لیے اسی طرح کے اقدام میں قم گئے تھے۔ وہ خمینی کے اعلان کے دو دن بعد قم روانہ ہوئے۔ قم شہر میں سرکاری ایجنٹوں کی بہت سی کوششوں کے باوجود اس وقت پادریوں کی طرف سے کوئی استقبال نہیں ہوا تھا۔ خمینی نے لوگوں کو شہر میں سفر کرنے پر بھی پابندی لگا دی تھی اور ان سے کہا تھا کہ وہ بہمن کی 4 تاریخ کو شہر کی سڑکوں پر نہ آئیں۔ نہ صرف لوگوں اور پادریوں نے شاہ کا استقبال کیا ، بلکہ [[حرم فاطمہ معصومہ|امام معصومہ کی مقدس دہلیز کے]] سرپرست ولی نے بھی اس دن شاہ کو سلام نہیں کیا ، اور یہ شاہ کے لیے بالکل بھی تسلی بخش نہیں تھا ، جو جانتا تھا کہ سرپرست ولی مقدس دہلیز کا ایک قسم کا سرکاری ایجنٹ ہونا ضروری ہے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس حقیقت کو قم میں مقامی حکام سے اپنی تقریر میں دیکھا جا سکتا ہے ، جہاں اس نے پادریوں کو ایک "سیاہ رد عمل" اور بدتر ، ایک "سرخ ردعمل" اور "توحید پارٹی سے سو گنا زیادہ غدار" قرار دیا۔ اور "اصلاح کے مخالف"۔ وہ جانتا تھا <ref>{{پک|محمدحسن رجبی|۱۳۶۹|ک=زندگینامهٔ سیاسی امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۱۸۳}}</ref> اور اس پر سخت تنقید کی۔ <ref name="harmon37">.{{پک|Daniel E. Harmon, Anne M. Todd|2004|ک=Ayatollah Ruhollah Khomeini (Spiritual Leaders and Thinkers)|ص=p. 37}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
بہمن کی 6 تاریخ کو ایک بہت کم ٹرن آؤٹ کے ساتھ ایک ریفرنڈم منعقد ہوا ۔ اگرچہ ایسا لگتا تھا کہ بیشتر شہروں کے لوگوں نے اس کا بائیکاٹ کر دیا ہے ، سرکاری میڈیا نے اطلاع دی کہ اسے ووٹوں کی اکثریت سے منظور کر لیا گیا ہے۔ 5،600،000 ووٹ کے خلاف 4،150 ووٹ۔ <ref>{{پک|محمدحسن رجبی|۱۳۶۹|ک=زندگینامهٔ سیاسی امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۱۸۳}}</ref> ان نتائج کے اعلان کے بعد شاہ کو مغربی ممالک اور خطے کے کچھ ممالک نے بہت سے مبارکبادی پیغامات بھیجے۔ [[جان ایف کینیڈی|جان ایف۔]] [[جان ایف کینیڈی|کینیڈی۔]] اس وقت کے صدر نے انتخابات کو ایک "تاریخی انتخاب" قرار دیا اور بادشاہ کو ایک پیغام میں یقین دلایا کہ اب وہ امریکہ سے مزید امداد حاصل کر سکتے ہیں۔ امریکی اخبارات نے بھی شاہ کی تعریف کرتے ہوئے اسے پہلے سے کہیں زیادہ مادی اور روحانی مدد کا مستحق قرار دیا۔ مغربی پریس نے چھ اصولوں کی قومی توثیق کو "انقلابی عمل" اور سوویت ریاستی میڈیا کو جاگیردارانہ نظام کے خلاف جدوجہد کا حصہ قرار دیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
انتخاب کے بعد ، خمینی نے آٹھ دیگر علماء کے دستخط شدہ بیان جاری کر کے اپنا احتجاج جاری رکھا۔ اس بیان میں ، اس نے مختلف مثالیں بیان کیں جن میں ان کا خیال تھا کہ شاہ نے قانون کی خلاف ورزی کی ہے اور ملک میں اخلاقی بدعنوانی کے پھیلاؤ کے بارے میں شکایت کی ہے ، ان پر امریکہ اور اسرائیل کی اطاعت اور اطاعت کا الزام لگایا ہے۔ انہوں نے کہا کہ انہوں نے تنازع کا حل "اسلامی قانون کی خلاف ورزی اور آئین کو نظر انداز کرنے کے لیے اس وقت کی ظالم حکومت کا تختہ الٹنے" میں دیکھا اور موجودہ حکومت کو تبدیل کرنے کا مطالبہ کیا جو کہ "اسلام سے وفادار اور ایرانی عوام کے لیے فکر مند ہے" . " <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۲۷}}</ref> انہوں نے اپنے بیانات میں "زراعت کے خاتمے اور ملک کی آزادی" اور "بدعنوانی اور جسم فروشی کے فروغ" کی شاہ کی اصلاحات کے حتمی نتائج کے طور پر پیش گوئی کی۔ <ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://revolution.ir/portal/tabid/83/articleType/ArticleView/articleId/1/language/fa-IR/---.aspx|عنوان=سید روح‌الله موسوی خمینی امام خمینی|تاریخ بازدید=۵ سپتامبر ۲۰۱۱|تاریخ=۱۵ اسفند ۱۳۸۸|سال=۱۳۸۸|ماه=اسفند|ناشر=پایگاه بین‌المللی انقلاب اسلامی ایران}}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹|bot=InternetArchiveBot}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس سال بہمن کی آٹھ تاریخ [[رمضان|رمضان کے]] آغاز کے ساتھ تھی ، اور خمینی نے ان دنوں ایرانی عوام کو مشورہ دیا کہ اس سال مساجد میں باجماعت نمازیں اور تقاریر بند کر دی جائیں اور لوگ شاہ سے اپنی نفرت ظاہر کرنے کے لیے منفی جدوجہد کریں۔ اور اس کے منصوبے۔ اس [[عید الفطر|سال عیدالفطر کے]] دن ، خمینی نے ان لوگوں سے ایک اہم تقریر کی جو دور دور سے ان سے ملنے آئے تھے ، جس میں انہوں نے شاہ سے اسلام اور علماء کے سامنے پیش ہونے کا مطالبہ کیا۔ <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، صص. ۵۹ و ۶۰}}</ref> اسی سال 14 مارچ کو ایک تیز تقریر میں ، شاہ نے ان لوگوں کو دھمکی بھی دی جنہوں نے ریفرنڈم کا بائیکاٹ کیا تھا جبر اور تشدد سے۔ شاہ کے اقدامات کو روکنے اور انقلاب کا دائرہ معاشرے کے مختلف طبقات تک پھیلانے کے ساتھ ساتھ حکومتی فیصلوں کے خلاف احتجاج کرنے کے لیے [[نوروز|خمینی نے نوروز]] کو نئے سال یعنی 1342 کا اعلان کیا۔ <ref name="daniel74">.{{پک|Daniel Brumberg|2001|ک=Reinventing Khomeini: the struggle for reform in Iran|ص=p. 74}}</ref> ایک بیان میں جاری کیا گیا یہ فیصلہ ، شاہ کی مخالفت کے لیے لوگوں کو متحرک کرنے کا ایک اور اہم قدم تھا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
بیان میں انہوں نے شاہ کے سفید انقلاب کو ’’ سیاہ انقلاب ‘‘ قرار دیا اور کہا کہ یہ امریکی اور اسرائیلی اہداف کے مطابق ہے۔ <ref name="imam-khomeini4">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.imam-khomeini.com/ShowItem.aspx?id=11463&cat=0&lang=fa|عنوان=امام خمینی از ولادت تا رحلت|تاریخ بازدید=۹ اوت ۲۰۱۱|ناشر=بنیاد اندیشه اسلامی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110803194813/http://www.imam-khomeini.com/ShowItem.aspx?id=11463&cat=0&lang=Fa|archivedate=۳ اوت ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
== فیضیہ سکول تقریب۔ ==
فروردین 1342 کا بارہواں دن ، 25 شوال 1383 ہجری ، [[جعفر صادق|جعفر صادق کی]] وفات کی برسی اور حسب معمول ، قم میں اس موقع پر کئی اجلاس منعقد ہوئے۔ غازی یخچل محلے میں خمینی کے گھر نے بہت سے سوگواروں کی میزبانی کی جو ان کے آس پاس جمع ہوئے۔ سوگ منانے والوں کے علاوہ ، سادہ کپڑوں کے خفیہ ایجنٹوں کے بارے میں کہا جاتا ہے کہ وہ ہجوم میں تھے ، حالات کو کنٹرول کرتے تھے اور بعض اوقات ایسے انداز میں کہنے یا برتاؤ کرتے تھے جو پارلیمنٹ میں بدامنی کو ہوا دینے کی ان کی کوششوں کا اشارہ کرتے تھے۔ کچھ ذرائع کے مطابق ، یہ لوگ - جو کہ تمام فوجی کمانڈوز پر مشتمل تھے ، اس صبح کئی کسانوں کی وردی میں ملبوس ، کسانوں کی وردی میں ملبوس اور چھریوں اور لاٹھیوں سے لیس فوجیوں کی بڑی تعداد کے ساتھ قم پہنچے۔ فاطمہ معصومہ اور فیضیہ سکول کے [[حرم فاطمہ معصومہ|مزار کے]] ارد گرد موجود <ref name="ir-psri2">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=195&SP=Farsi|عنوان=حمله به مدرسهٔ فیضیه|تاریخ بازدید=۸ سپتامبر ۲۰۱۱|ناشر=موسسهٔ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی ، جو اپنی تقریر کے چند لمحوں بعد پارلیمنٹ میں داخل ہوئے تھے ، مشکوک لوگوں کو دیکھا کہ وہ دعائیں بھیج کر پارلیمنٹ کے حکم میں خلل ڈالنے کی کوشش کر رہے ہیں۔ چنانچہ اس نے ایک مولوی کو طلب کیا اور اسے لوگوں تک پہنچانے کا پیغام دیا۔ <ref name="baqer90~1">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 90~1}}</ref> اس وقت ، خمینی کی طرف سے صادق خلخلی نے سامعین سے کہا: "اگر لوگ خلل ڈالنا چاہتے ہیں تو ، حج آغا روح اللہ مقدس مزار پر جائیں گے اور وہاں کے لوگوں سے بات کریں گے اور لوگوں کو ان مسائل سے آگاہ کریں گے جنہیں وہ ضروری سمجھتے ہیں۔ اس دھمکی نے پارلیمنٹ میں سکون بحال کیا اور روزے اور ماتم کا پروگرام جاری رکھا۔ <ref name="baqer91">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 91}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اسی دن کی شام ، گولپایگانی کی دعوت پر ، فیضیہ سکول میں ایک میٹنگ منعقد ہوئی۔ فسادیوں کا ایک گروہ ، زیادہ تر تہران سے ، جو دوپہر سے پہلے خمینی کی پارلیمنٹ میں خلل ڈالنے میں ناکام رہا تھا ، فیضیہ پہنچا اور اسی طرح اسکول میں خلل ڈالنے میں کامیاب ہوگیا۔ تقریر کے بیچ میں وہ داخل ہوئے اور لوگوں اور طلباء پر حملہ کیا۔ شاہ کے علماء اور خفیہ ایجنٹوں کے درمیان جھڑپیں تیز ہو گئیں۔ طلباء نے سکول کی دوسری منزل کی دیوار کا کچھ حصہ تباہ کر کے اس کی اینٹیں ہٹا کر افسران پر حملہ کیا اور انہیں پیچھے دھکیلنے میں کامیاب ہو گئے۔ اس دوران مسلح افواج اور فوج کے کمانڈوز آپس میں لڑ پڑے ، زخمی ہوئے اور طالب علموں کے ایک بڑے گروپ پر فائرنگ کی اور کچھ کو چھت کے پیچھے سے پھینک دیا۔ کہا جاتا ہے کہ شاہ کے ایجنٹوں نے زیادہ لوگوں کو اکسانے اور سکول میں جنگی ماحول پیدا کرنے کے لیے مذہب کی مقدس چیزوں کی توہین اور توہین شروع کر دی۔ جھڑپیں شام سات بجے تک جاری رہیں ، اس دوران شاہ کے ایجنٹوں نے فیضیہ اسکول کے کئی مولویوں کو زخمی اور قتل کرنے کے بعد سکول میں توڑ پھوڑ کی۔ انہوں نے طلباء کا ذاتی سامان ، کتابوں سے لے کر کپڑوں اور سیل فرنیچر تک سکول یارڈ میں پھینک دیا اور انہیں آگ لگا دی۔ <ref name="baqer92~3">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 92~3}}</ref> <ref group="پانویس">نظیر همین حوادث در همان روز و در مدرسهٔ طالبیهٔ تبریز نیز روی داده‌بود.</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
جیسا کہ فلسفی محمد تقی اپنی یادداشتوں میں لکھتا ہے ، حکومتی کمانڈوز اس حملے میں اتنے متشدد تھے کہ انہوں نے باکسنگ کے دستانے ، لوہے کی سلاخوں ، زنجیروں اور یہاں تک کہ درختوں کی ٹوٹی ہوئی شاخوں سے بے دفاع طلباء پر حملہ کیا اور انہیں مارا۔ فلسفی محمد تقی کے مطابق انہوں نے فیضیہ کے پیچھے سے کچھ لوگوں کو دریا میں پھینک دیا جو وہاں سے گزرے۔ ان کے مطابق کرنل رومی کے براہ راست حکم سے زخمیوں کو ہسپتالوں میں علاج کی اجازت نہیں دی گئی۔ <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۸۲|ک=خاطرات و مبارزات حجت‌الاسلام فلسفی|ص=صص. ۲۵۲ و ۲۵۳}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس کی یادداشتوں میں ، اس وقت کے ڈپٹی پولیس چیف ، جنرل مبشر نے اس کارروائی کو "بچکانہ" اور "غیر معقول" قرار دیا ، جس میں کہا گیا تھا کہ مشن میں شریک فوجی سویلین کپڑے پہنتے تھے ، لیکن اپنے جوتے تبدیل کرنا بھول گئے اور سب نے اپنے جوتے پہنے۔ تھا. ان کے مطابق ، وہ حملے کے بعد لائن میں کھڑے ہوئے اور "جاوید شاہ" کا نعرہ لگاتے ہوئے ثابت کیا کہ فیضیہ اسکول پر حملہ آور سپاہی تھے اور شاہی گارڈ کے سپاہی بھی تھے۔ <ref>{{پک|جواد منصوری|۱۳۷۹|ک=قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک|ص=جلد اول، صص. ۵۵۵ و ۵۵۶}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
=== اس واقعہ پر خمینی کا رد عمل ===
کہا جاتا ہے کہ فیضیہ پر حملے کے وقت ، خمینی سکول جانے کے لیے نکلے تھے ، لیکن وہاں موجود افراد اور ان کے رشتہ داروں نے سب سے پہلے ان سے اس فیصلے کو ترک کرنے کی تاکید کی ، کیونکہ ان کی رائے میں اس میں کوئی شک نہیں تھا کہ شاہ کے حکام انتظار کر رہے تھے۔ ایسے موقع کے لیے۔ وہ حکام کے خلاف بھی کوئی کارروائی کرنے کے لیے تیار تھے اس کے بعد انہوں نے اس کے گھر کے دروازے بند کر دیے ، خمینی کا گھر چھوڑنے اور ایجنٹوں کے گھر میں داخل ہونے کا راستہ روک دیا۔ <ref name="baqer94">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 94}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی نے وہاں حاضرین سے خطاب کیا اور کہا: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۶۳}}</ref> ۔ . . یہ ان لوگوں کے لیے ایک عیب ہے جو حضرت امیر اور [[حسین ابن علی|امام حسین کی]] پیروی کرنے کا دعویٰ کرتے ہیں تاکہ حکمران نظام کی اس قسم کی شرمناک اور گھٹیا حرکتوں کے سامنے خود کو کھو دیں۔ اس جرم کا ارتکاب کرتے ہوئے ، حکمران اپریٹس نے خود کو بدنام کیا اور چنگیز خان کی فطرت کو اچھی طرح دکھایا۔ اس تباہی کو سنبھال کر ، اورین حکومت نے اپنی شکست اور تباہی کو یقینی بنا دیا…گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.دیا…
 
اس تقریر میں ، اس نے خود شاہ کو جرم کا بنیادی مجرم قرار دیا اور امریکہ اور اسرائیل کے ساتھ اتحادی قرار دیا اور [[عالم اسلام|قم ، نجف اور دیگر اسلامی ممالک کے علماء کی خاموشی کے بارے میں شکایت کی]] اور کہا: . ۔
اس تقریر میں ، اس نے خود شاہ کو جرم کا بنیادی مجرم قرار دیا اور امریکہ اور اسرائیل کے ساتھ اتحادی قرار دیا اور [[عالم اسلام|قم ، نجف اور دیگر اسلامی ممالک کے علماء کی خاموشی کے بارے میں شکایت کی]] اور کہا: . ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اگلے دن ، خمینی نے "شہادت کا مطلب لوٹ مار" عنوان سے ایک بیان جاری کیا ، جو انقلاب کی تاریخ میں ایک خاص مقام رکھتا ہے۔ اس اعلان میں ، اس نے شاہ کی حکومت کو آزمایا اور علماء [[تقیہ|سے واضح طور پر کہا کہ وہ تقیہ کو چھوڑ دیں]] اور "حقیقت بیان کریں"۔ <ref name="baqer96">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 96}}</ref> اس اعلان کے مشہور جملوں میں سے ایک یہ ہے: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۴۶}}</ref> <ref name="baqer95~6">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 95~6}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
"میں نے اب آپ کے ایجنٹوں کے بیونٹس کے لیے اپنا دل تیار کر لیا ہے ، لیکن میں آپ کے ظلم کے سامنے زبردستی اور سر تسلیم خم کرنے کی پیشکش نہیں کروں گا۔ ۔
"میں نے اب آپ کے ایجنٹوں کے بیونٹس کے لیے اپنا دل تیار کر لیا ہے ، لیکن میں آپ کے ظلم کے سامنے زبردستی اور سر تسلیم خم کرنے کی پیشکش نہیں کروں گا۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس بیان میں انہوں نے "تقیہ" کو ان حالات میں حرام سمجھا۔ <ref name="baqer96">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 96}}</ref> <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۰|ک=کوثر|ص=جلد اول، ص. ۶۷}}</ref> <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۳۹}}</ref>
اس بیان میں انہوں نے "تقیہ" کو ان حالات میں حرام سمجھا۔ <ref name="baqer96">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 96}}</ref> <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۰|ک=کوثر|ص=جلد اول، ص. ۶۷}}</ref> <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۳۹}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
یہ کہا جا سکتا ہے کہ اس وقت تک تحریک کی قیادت ابھی تک خمینی کی اجارہ داری میں نہیں تھی اور درحقیقت حکام اور علماء کی ایک رینج نے اس بغاوت کی قیادت کا کردار ادا کیا ، جن میں سے بہت سے لوگوں نے تقویٰ اور رواداری کی بات کی۔ تاہم ، خمینی نے ایک فتویٰ جاری کیا جس میں تقیہ کی مذمت کی گئی اور "شہادت کا مطلب لوٹ مار" بیان جاری کرکے سچ بتانے کی ذمہ داری ہے۔ "خمینی" کو سنا گیا۔ <ref name="baqer98">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 98}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ان واقعات کے بعد ، شاہ ، شاید ذلیل کرنے اور مدرسے میں عدم استحکام پیدا کرنے کے لیے ، نوجوان طلباء کے لیے [[جبری بھرتی|تقرری نظام کی خدمت کی ضرورت تھی۔]] یہ ان طلباء کے لیے بہت مشکل تھا جو پادری بن گئے تھے اور فوجی وردی پہن کر شاہی پرچم تلے خدمت کر رہے تھے۔ لیکن خمینی نے بیرک میں ایک کورئیر بھیجا ، طلباء پر زور دیا کہ "ہچکچاہٹ نہ کریں" اور "اس موقع کو اپنے جسم اور روح کو مضبوط بنانے کے لیے استعمال کریں۔" » <ref name="baqer98">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 98}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
بیرک میں بھیجے گئے طلباء سے خطاب کرتے ہوئے انہوں نے کہا: <ref name="baqer98">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 98}}</ref> "آپ امام زمان علیہ السلام کے سپاہی ہیں۔ فوجیوں اور غیر کمیشن شدہ افسران کو نظام حکومت کے بارے میں آگاہ کریں اور فوجی تربیت کو سنجیدگی سے سیکھیں۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
قم میں ہونے والے واقعات اور فیضیہ کے واقعے کے دو دن بعد ، [[سید محسن طباطبائی حکیم|آیت اللہ العظمی حکیم]] [[نجف|نے نجف کی]] طرف سے قم کے علماء کو پیغام بھیجا ، ان پر زور دیا کہ وہ نجف کی طرف ہجرت کریں تاکہ ان کی جان بچائی جا سکے اور مدارس میں خوشحالی آئے۔ <ref name="baqer96~7">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 96~7}}</ref> اس پیغام ، جس کا مطلب قم حکام کی حمایت کرنا اور ان کی نقل و حرکت کی تائید کرنا تھا ، شاہ کو غصہ آیا۔ قم پولیس کے سربراہ اپنی طرف سے حکام کے گھر گئے اور ان سے کہا کہ "خاموش رہیں" اور "مدرسے کو سیاست سے آلودہ نہ کریں۔" <ref name="baqer96">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 96}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ایک ماہ بعد ، 4 مئی کو خمینی نے ایک تقریر میں اسی واقعے کا حوالہ دیتے ہوئے کہا: "ایک آدمی پولیس کے سربراہ کو بھیجتا ہے ، اس بری حکومت کا سربراہ اسے شریفوں کے گھر بھیجتا ہے - میں نے انہیں جانے نہیں دیا۔ کاش میں اس دن ان کے منہ بند کر دیتا - وہ مجھے حضرات کے گھر بھیج دیتے ہیں ، اگر آپ کی روح کسی چیز میں مبتلا ہو جاتی ہے تو جناب! انہوں نے کہا ، "اگر آپ کی سانس بند ہے تو ہم آپ کو آپ کے گھروں کو تباہ کرنے ، آپ کو قتل کرنے اور خانہ بدوشوں کی توہین کے لیے بھیجیں گے۔" » گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی ، حکیم کے عظیم ٹیلی گرام کے جواب میں بیان کرتا ہے کہ اس وقت علماء کی بڑے پیمانے پر ہجرت اور مدرسہ قم کا خالی ہونا اچھا نہیں ہے <ref name="baqer97">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 97}}</ref> اور کہتا ہے: <ref name="baqer97" /> <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، صص. ۳۹۸ تا ۴۰۰}}</ref> "ہم کرتے ہیں ہمارا الہی فریضہ - ان شاء اللہ۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
فیضیہ کے چالیسویں واقعے میں ، اس نے اس وقت کی حکومت کی مذمت کی ، جو امریکہ اور اسرائیل کے کہنے پر اسلام کو ختم کرنا چاہتی تھی ، اور اس سے لڑنے کا عزم ظاہر کیا۔ <ref name="baqer98~9">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 98~9}}</ref>
فیضیہ کے چالیسویں واقعے میں ، اس نے اس وقت کی حکومت کی مذمت کی ، جو امریکہ اور اسرائیل کے کہنے پر اسلام کو ختم کرنا چاہتی تھی ، اور اس سے لڑنے کا عزم ظاہر کیا۔ <ref name="baqer98~9">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 98~9}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
== عاشورہ تقریر اور گرفتاری۔ ==
[[فائل:Ruhollah_Khomeini_speaking_to_his_followers_against_capitulation_day_1964.jpg|بائیں|تصغیر|250x250پکسل| 13 خرداد 42 شاہ کے خلاف تقریر۔]]
فیضیہ اسکول میں واقعے اور [[محرم (مہینہ)|محرم کے]] آغاز کے درمیان وقفہ میں ، یعنی 2 اپریل سے 25 جون 1963 تک ، خمینی کی جدوجہد کئی اعلانات کی شکل میں تھی<ref name="roshd2">{{یادکرد وب|نشانی=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=قیام%2015%20خرداد&SSOReturnPage=Check&Rand=0|عنوان=قیام ۱۵ خرداد|تاریخ بازدید=۹ آگوست ۲۰۱۱|نویسنده=رضا معرب|تاریخ=۱ بهمن ۱۳۸۳|سال=۱۳۸۳|ماه=بهمن|ناشر=دانشنامهٔ رشد - شبکهٔ ملی مدارس}}</ref>۔ لیکن محرم کے آغاز کے ساتھ ہی احتجاج آہستہ آہستہ بغاوت میں بدل گیا۔ اس ہنگامہ خیز مہینے کے دوران ، طلباء احتجاج اور مخالفت کے میدان میں ان لوگوں کے ساتھ داخل ہوئے جو فیضی واقعہ کے خلاف ابھی تک احتجاج کر رہے تھے۔ اس فیلڈ میں ان کے داخلے کے ساتھ ہی نعرے بھی بدل گئے اور بدل گئے "سلام موسٰی پر" سے "سلام خمینی پر"۔ <ref name="baqer106">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 106}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
مہینے کے آغاز سے پہلے ، حکومت - ممکنہ طور پر مظاہروں پر مہینے کے ممکنہ اثرات سے آگاہ ہے - نے بہت سے مبلغین اور مولویوں کو بادشاہ اور اسرائیل کے خلاف بات کرنے کی دعوت دی ، اور "باقاعدگی سے لوگوں سے خطاب کیا۔" "تجویز نہ کریں۔ کہ اسلام خطرے میں ہے۔ " <ref name="baqer100~1">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 100~1}}</ref> قم کے حکام اور علماء کے ساتھ ایک ملاقات میں ، خمینی نے تجویز دی کہ [[عاشورا|اس سال عاشورہ کے]] دن ، ان میں سے ہر ایک عوام اور سوگواروں سے خطاب کرے اور "حکومت کے جرائم" کو بے نقاب کرے۔ <ref name="baqer101">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 101}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس سال کی 13 خرداد کو ، جو کہ یوم عاشور کے موقع پر تھا ، تہران میں ایک بڑی بھیڑ نے خمینی کی تصاویر پکڑ کر اپنے غم اور عدم اطمینان کا اظہار کیا۔ اسی دن ، تہران کے لوگوں نے ماربل پیلس ، شاہ کی رہائش گاہ کے قریب پہنچ کر پہلی بار "آمر کو موت" کا نعرہ لگایا۔ <ref name="baqer106">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 106}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اسی دن کی شام ، سہ پہر 4 بجے ، خمینی تقریر کرنے کے سابقہ اعلان کے ساتھ فیضیہ اسکول کے لیے روانہ ہوئے اور اسکول میں موجود ماتمی ہجوم میں شامل ہوئے۔ [[واقعہ کربلا|وہاں کربلا کے واقعات]] بیان کرنے کے بعد انہوں نے سرکاری افسران کی جانب سے فیضیہ پر حملے کو کربلا کے واقعے سے تشبیہ دی ، اسے اسرائیل کے لیے اکسانے کا نام دیا ، اور شاہ کی حکومت کو اسرائیل کی کٹھ پتلی قرار دیا۔ <ref name="baqer103~4">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 103~4}}</ref> انہوں نے یہ بھی کہنے کا اسلام خطرے میں ہے کہ اسرائیل کے بادشاہ کے بیمار اور نہ بولتے نہیں مبلغین نے حکومت کو آگاہ کرنے کی طرف اشارہ کیا، نے کہا: <ref name="roshd" /> "تینوں امور پر مشکلات اور اختلافات ... ہم کہتے ہیں اسلام خطرے میں ہے کیا یہ خطرے میں نہیں ہے؟ اگر ہم یہ نہیں کہتے کہ بادشاہ فلاں ہے تو ہے نا؟ اگر ہم یہ نہیں کہتے کہ اسرائیل اسلام اور مسلمانوں کے لیے خطرناک ہے تو کیا یہ خطرناک نہیں ہے؟ اور بنیادی طور پر ، بادشاہ اور اسرائیل کے درمیان کیا تعلق ہے کہ سیکورٹی تنظیم کہتی ہے کہ بادشاہ کے بارے میں بات نہ کرو ، اسرائیل کے بارے میں بات نہ کرو۔ "کیا سلامتی کونسل اسرائیلی بادشاہ پر غور کرتی ہے؟"گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
فیضی واقعہ کے متاثرین کو یاد کرنے اور شاہ اور اسرائیل کے خلاف اہم ریمارکس دینے کے بعد ، اس نے لوگوں کی توجہ شاہ کے اسرائیل کے ساتھ خفیہ تعلقات کی طرف مبذول کرائی اور زور سے کہا: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، صص. ۹۱ تا ۹۴}}</ref> <ref name="baqer104">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 104}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
"سر ، میں آپ کو مشورہ دیتا ہوں ، مسٹر شاہ! اے بادشاہ! میں تمہیں مشورہ دیتا ہوں؛ یہ کام کرنا چھوڑ دیں۔ جناب وہ آپ کو دھوکہ دیتے ہیں۔ میں ایک دن نہیں چاہتا اگر وہ چاہتے ہیں کہ آپ جائیں ، سب کا شکریہ… ایک اسرائیلی بادشاہ؟ میری نصیحت سنو ، پادریوں کی سنو ، علماء اسلام کی سنو۔ اسرائیل آپ کو فائدہ نہیں دیتا۔ دکھی ، غریب چیز! ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
ان الفاظ میں ، [[یزید بن معاویہ|اس نے شاہ]] کو [[بنو امیہ|امیہ کے]] خلیفہ یزید سے تشبیہ دی اور اسے خبردار کیا کہ اگر اس نے اپنے طریقے نہ بدلے تو وہ دن آئے گا جب لوگ ملک سے فرار ہونے پر خوش ہوں گے۔ <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۴۶}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ان سخت اور توہین آمیز ریمارکس نے واضح طور پر بادشاہ کو ناراض کیا۔ ان کے حکم پر 5 جون کی شام کو بڑے پیمانے پر گرفتاریاں کی گئیں اور خمینی کے بہت سے حامیوں اور رشتہ داروں کو جیل بھیج دیا گیا۔
ان سخت اور توہین آمیز ریمارکس نے واضح طور پر بادشاہ کو ناراض کیا۔ ان کے حکم پر 5 جون کی شام کو بڑے پیمانے پر گرفتاریاں کی گئیں اور خمینی کے بہت سے حامیوں اور رشتہ داروں کو جیل بھیج دیا گیا۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
6 جون کی صبح 3 بجے ، کئی کمانڈو رات کے اندھیرے میں بیت خمینی کے محاصرے کے بعد<ref name="imam-khomeini8">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.imam-khomeini.com/ShowItem.aspx?id=11463&cat=0&lang=fa|عنوان=امام خمینی از ولادت تا رحلت|تاریخ بازدید=۹ اوت ۲۰۱۱|ناشر=بنیاد اندیشه اسلامی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110803194813/http://www.imam-khomeini.com/ShowItem.aspx?id=11463&cat=0&lang=Fa|archivedate=۳ اوت ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> اور اسے پہلے آفیسرز کلب <ref name="imam-khomeini" /> اور پھر اگلی شام اسے تہران کی قصر جیل میں لے جایا گیا۔ <ref name="baqer109">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 109}}</ref> خمینی کے رشتہ داروں کی یادوں کے مطابق ، وہ اس وقت بہت پرسکون اور پرسکون تھے ، جیسا کہ کہا جاتا ہے کہ فوجیوں کی پریشانی اور اندیشے کو سمجھنے کے بعد ، انہوں نے انہیں تسلی دی اور ان پر ترس لیا۔ <ref name="baqer108">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 108}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
== 15 خرداد کی بغاوت۔ ==
[[تہران|خمینی کو تہران]] منتقل کرنے کے بعد ، ان کی گرفتاری کی خبر [[قم|تیزی سے پھیل گئی ، پہلے قم]] اور پھر دوسرے شہروں میں ، اور ردعمل کو ہوا دی۔ لوگ تہران ، قم ، [[شیراز]] ، [[مشہد]] اور [[ورامین]] میں سڑکوں پر نکل آئے اور "یا موت یا خمینی" جیسے نعرے لگاتے رہے۔ شاہ کی فوجوں نے بغاوتوں کو اتنی وسیع پیمانے پر دبا دیا کہ حکومت کو مظاہرین کا مقابلہ [[دبابہ|کرنے کے لیے ٹینکوں اور تشدد کا استعمال کرنے پر مجبور کیا گیا۔]] گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
قم اور تہران کے وسطی اور حساس علاقوں میں تعینات فوجی اہلکاروں نے مظاہرین پر فائرنگ کی۔ لوگوں نے لاٹھیوں اور پتھروں سے بھی اپنا دفاع کیا۔ <ref name="roshd3">{{یادکرد وب|نشانی=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=قیام%2015%20خرداد&SSOReturnPage=Check&Rand=0|عنوان=قیام ۱۵ خرداد|تاریخ بازدید=۹ آگوست ۲۰۱۱|نویسنده=رضا معرب|تاریخ=۱ بهمن ۱۳۸۳|سال=۱۳۸۳|ماه=بهمن|ناشر=دانشنامهٔ رشد - شبکهٔ ملی مدارس}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اپنی یادداشتوں میں ، شاہ کے قریبی ساتھی کمانڈر حسین فردوس نے احتجاج کو دبانے میں بہترین امریکی سیاسی اور سیکورٹی ایجنٹوں کے تجربات اور تعاون کے ساتھ ساتھ شاہ ، عدالت اور کمانڈروں کی الجھنوں کے بارے میں بات کی۔ فوج اور ساواک فوج نے بار بار جبر کا حکم دیا۔ مشہد ، [[اصفہان]] ، قم اور [[تبریز|تبریز کے]] کئی علماء بھی تہران آئے اور ان مظاہروں میں حصہ لیا۔ شہروں میں تیاری کی حالت چھ دن بعد تک جاری رہی اور جب تک صورتحال مکمل طور پر نارمل نہ ہو۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
مظاہرے 6 جون کے بعد دو دن تک جاری رہے ، جس میں کئی افراد ہلاک اور زخمی ہوئے۔ اس بغاوت کا ایک اہم ترین واقعہ ورامین کے کفن زدہ کسانوں کا قتل عام تھا جو خمینی کی حمایت میں تہران گئے تھے۔ سرکاری فوجی ایجنٹوں نے باقر آباد پل کے سر پر ان کا سامنا کیا اور بھاری ہتھیاروں سے ان کا قتل عام کیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
6 جون کی بغاوت اسلامی انقلاب کے لیے آنے والے سالوں کے اہم ترین واقعات میں سے ایک تھی۔ اس واقعے میں حکومت کی طرف سے تشدد اور خمینی کی احتجاجی اور عسکری شخصیت سب سے واضح مسائل میں سے ایک تھا جو سب پر واضح ہو گیا۔ اس واقعے کی وجہ سے بہت سے علماء نے اپنی خاموشی توڑ دی اور خمینی تحریک میں شامل ہو گئے۔ اس کے بعد بھی ، لوگوں کے بہت سے گروہوں نے احتجاجی تحریک میں شمولیت اختیار کی اور ان میں سے بہت سے اس طرح اپنی جان سے ہاتھ دھو بیٹھے۔ طیب حاج رضائی اور اسماعیل رضائی دو افراد تھے جنہیں اس واقعے کے بعد حکومت [[گولی باری دستوں کے ذریعے سزائے موت|نے گرفتار کیا اور گولی مار دی۔]] دونوں نے تہران کے جنوب سے بڑے ہجوم کو مرکز میں لایا اور "یا موت یا خمینی" کے نعرے لگائے۔ تھوڑی دیر کے بعد ، دونوں کو گرفتار کر لیا گیا اور 2 نومبر 1963 کو گولی مار دی گئی۔ ان کے حامیوں اور ساتھیوں کی ایک بڑی تعداد [[بندر عباس|کو بندر عباس بھی جلاوطن کر دیا گیا۔]] <ref name="baqer105~6">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 105~6}}</ref> گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
6 جون کی بغاوت کے دو دن بعد ، شاہ نے ایک تقریر میں خمینی کے ریمارکس اور لوگوں کے مظاہروں کو اشتعال انگیزی اور غیر ملکیوں کا پیسہ اور [[جمال عبدالناصر|خود جمال عبدالناصر]] قرار دیا۔ <ref group="پانویس">جمال عبدالناصر در آن زمان به دلیل همکاری شاه با اسرائیل روابط تیره‌ای با شاه داشت.</ref> اس سلسلے میں ، سرکاری میڈیا نے دعویٰ کیا کہ عبدالقیس نامی شخص [[بیروت]] سے ہوائی اڈے پر مہر آباد ہوائی اڈے پر پہنچا تھا اور اس نے ہوائی اڈے کسٹم پر اس سے دس لاکھ تومان وصول کیے تھے اور اعتراف کیا تھا کہ جمال عبدالناصر نے یہ رقم کچھ لوگوں کو دی تھی۔ ایران بھیج دیا گیا۔ اس دعوے کو اندرون اور بیرون ملک وسیع پیمانے پر تنقید کا نشانہ بنایا گیا کیونکہ حکومت نے کوئی ثبوت فراہم نہیں کیا۔ <ref name="baqer100">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 100}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
6 جون کے واقعے کا ایک نتیجہ یہ ہوا کہ حکومت کو پادریوں کی طرف سے لاحق خطرے کا احساس ہوتا دکھائی دیا۔ [[قوم پرستی|قوم پرستوں]] کو اس وقت پہلوی حکومت کے لیے کوئی سنگین خطرہ نہیں سمجھا جاتا تھا ، لیکن اس نئے رجحان کا ظہور شاہ اور ان کی حکومت کے لیے زیادہ سنگین خطرہ بنتا دکھائی دیتا ہے۔ اپنی کتاب "سفید انقلاب" میں ، وہ 6 جون کی بغاوت کی مذہبی اور اسلامی نوعیت کی تردید کرتا ہے اور اس بغاوت کے رہنما کے بارے میں کہتا ہے کہ اس کا "توحید پارٹی کے ساتھ ایک پراسرار تعلق تھا اور یہی وہ لوگ تھے جنہوں نے اپنا موقف بلند کیا بلائے گئے تخت۔ " » <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۵۱۳}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
تاہم ، تودہ پارٹی نے اپنے ملک سوویت یونین کی پالیسی پر عمل کیا اور بغاوت کی مذمت کرتے ہوئے اس پر جاگیردارانہ وسائل کے حق میں الزام لگایا۔
تاہم ، تودہ پارٹی نے اپنے ملک سوویت یونین کی پالیسی پر عمل کیا اور بغاوت کی مذمت کرتے ہوئے اس پر جاگیردارانہ وسائل کے حق میں الزام لگایا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
== خمینی کی رہائی اور اس کے بعد کے واقعات۔ ==
گرفتاری کے بعد ، خمینی کو پہلے آفیسرز کلب حراستی مرکز<ref name="imam-khomeini5">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.imam-khomeini.com/ShowItem.aspx?id=11463&cat=0&lang=fa|عنوان=امام خمینی از ولادت تا رحلت|تاریخ بازدید=۹ اوت ۲۰۱۱|ناشر=بنیاد اندیشه اسلامی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110803194813/http://www.imam-khomeini.com/ShowItem.aspx?id=11463&cat=0&lang=Fa|archivedate=۳ اوت ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> اور پھر اگلی شام ، تہران منتقل کیا گیا اور قصر جیل میں قید کر دیا گیا۔ انہیں قصر جیل میں 19 دن گزارنے کے بعد عشرت آباد ملٹری بیرکس جیل منتقل کیا گیا۔ ان کی غیر موجودگی میں ، شاہ نے ابھرتی ہوئی اسلامی تحریک کو "اندھی شورش" ، "دشمنی فساد" اور "سفاکانہ عمل" کے حوالے سے بیان کیا ہے۔ حکومت اسے سرحدوں کے پار اشتعال انگیز اقدام قرار دیتی ہے اور اسے غیر ملکیوں سے منسوب کرتے ہوئے دعویٰ کرتی ہے کہ مصری رہنما جمال عبدالناصر نے اس میں کلیدی کردار ادا کیا۔ <ref name="baqer100&115">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 100 & 115}}</ref> گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
[[سزائے موت|ایسا لگتا تھا کہ حکومت نے]] خمینی کو اس کے مقدمے کے بعد پھانسی دینے کا فیصلہ کیا ہے - یا شاید بغیر کسی مقدمے کے۔ <ref name="kernel27">.{{پک|Muḥammad Ḥusayn Ḥusaynī Ṭihrānī, Muḥammad Ḥusayn Ṭabāṭabāʼī, Mohammad Hassan Faghfoory|2003|ک=Kernel of the kernel: concerning the wayfaring and spiritual journey of the people of intellect|ص=p. 27}}</ref> بغاوت ختم ہونے کے بعد ، وزیر اعظم اسد اللہ عالم نے 8 جون 1942 کو ہیرالڈ ٹریبیون کو انٹرویو دیتے ہوئے اعلان کیا کہ خمینی اور کچھ دیگر علماء کو فوجی مقدمے میں پیش کیا جائے گا اور انہیں سزائے موت دی جا سکتی ہے۔ <ref name="baqer113">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 113, ''"Alam told the press that those who had been responsible for the riots were under arrest and would be court-martialled and shot..."''}}</ref> گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
یہاں تک کہ اس وقت کے علماء اور حکام کی طرف سے دستخط شدہ ایک اعلان شائع ہوا۔ [[حسین علی منتظری|منتظری کی طرف سے]] شروع اور شائع کردہ اور تارکین وطن کے دستخط کردہ اعلان نے خمینی کے اختیار کی واضح طور پر تائید کی اور اس کی رہائی کا مطالبہ کرتے ہوئے کہا کہ حکام پر قانون اور خمینی کی سزائے موت سے استثنیٰ شامل ہے۔ حکومت نے پناہ گزینوں پر دباؤ ڈالا اور انہیں اپنے اڈوں پر واپس جانے کے لیے کہا ، لیکن انہوں نے اپنے موقف کو دہرایا اور بیان کی بنیاد پر خمینی کو کسی بھی فیصلے سے محفوظ قرار دیا۔ <ref name="baqer114">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 114}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس اعلان کے اقتباسات حسب ذیل ہیں: <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، صص. ۴ و ۵۴۳}}</ref>
 
"... حضرت خمینی - دامت برکات - جو شیعہ تقلید کے عظیم حکام اور پادریوں کے مجاہدین میں سے ایک ہیں ، کو قرآن اور قوانین کے تحفظ کے لیے اپنی قربانی کے لیے قید کیا گیا ہے" ملک کی آزادی اور اپنے جانشین کو قائم کیا (حضرت موسیٰ بن جعفر علیہ السلام) مقدس مشہد اور قم اور مرکز کے دیگر شہروں اور کمیونٹیوں سے اعلیٰ عہدے داروں کی عمومی ہجرت ، مذہب اور قرآن کی راہ میں مذہبی رہنماؤں کی رائے اور خود قربانی کی وحدت کی گواہی دیتی ہے… حضرت خمینی اور دیگر آیات "لوگوں کے پاس وہ خطرات نہیں ہیں اور نہیں ہیں جن کی پیش گوئی اسلام یا ملک کے لیے کی گئی ہے۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.ہے۔
 
متعدد اعلانات ، ٹیلی گرام اور خط حکومت کو اندرونی اور بیرونی حکام کے ساتھ ساتھ قومی مذہبی شخصیات نے بھیجے تھے ، ان سب میں خمینی کی رہائی کی درخواستیں تھیں۔ یہاں تک کہ [[مصر]] [[جامعہ الازہر|میں الازہر یونیورسٹی کے]] [[مفتی|گرینڈ مفتی]] ، شیخ محمود شلتوت نے ایک اعلامیہ جاری کیا جس میں دنیا کے مسلمانوں سے خطاب کیا گیا۔ اس اعلان کے ایک حصے کا ترجمہ ، جو 18 محرم 1383 [[اسلامی تقویم|ہجری]] کو شائع ہوا ، اس طرح ہے: <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، صص. ۵۳۴ و ۵۳۵}}</ref> ایرانی علماء کو ایران کے آمرانہ گڑھوں کے چنگل سے بچانے کے لیے اپنی پوری طاقت سے لڑیں ، اور انحصار نہ کریں ظالم ، کیونکہ آگ تمہیں لپیٹ لے گی ، اور تمہارا خدا کے سامنے کوئی مددگار نہیں ہوگا ، وہ قوم کیسے لوٹے گی؟ . . مسلمانو! مذہبی علماء اور علماء تک پہنچنا اخلاقیات کے خلاف جرم ہے اور قوم کے ماتھے اور انسانیت کے چہرے پر بدنما داغ ہے۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
آخر کار ، ایران اور دنیا بھر کے مدارس کے لوگوں اور اعلیٰ عہدیداروں کے بار بار احتجاج اور دباؤ کے بعد ، شاہ نے خمینی کو تہران کے داودیہ محلے میں ایک مذہبی شخصیت کے نجی گھر میں رکھنے پر رضامندی ظاہر کی ، مسٹر روغانی۔ 3 اگست ، 1963 کو ، خمینی ، قمی اور محلاتی کے ساتھ ، جیل سے رہا ہوئے اور اس گھر میں نگرانی اور نگرانی کے تحت رکھا گیا۔ لیکن اس کی رہائی کے دن تک اس کے قیام کے دوران اور 7 اپریل 1963 کی شام کو قم واپس لوٹنے کے دوران ، گھر اور اس کے باشندوں کی تمام نقل و حرکت مکمل طور پر کنٹرول اور کنٹرول میں تھی۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس وقت بہت سے لوگوں اور علماء نے ان کی آزادی اور شہر میں آباد ہونے کے بعد اس جدوجہد کو ختم سمجھا اور اس بغاوت سے دستبردار ہو گئے۔ تاہم ، پچھلے مظاہروں میں ہونے والی ہلاکتوں کے باوجود ، تہران اور دیگر شہروں میں بہت سے لوگوں نے احتجاج کیا اور ان کی مکمل رہائی کا مطالبہ کیا۔ قم کے متعدد علماء بھی اس مطالبے کی حمایت کے لیے تہران آئے ہیں۔ تہران سے بھی بہت سے لوگ اس علاقے میں گئے اور اس فوجی علاقے میں جمع ہوئے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
10 اپریل 1964 کی صبح ، خمینی اور دو ماہ جیل اور نگہداشت کے بعد۔ قم کے لوگوں نے ان کا وسیع پیمانے پر استقبال کیا ، انہوں نے سڑکوں پر نکل کر جشن منایا۔ تہران سے واپس آنے اور قم میں آباد ہونے کے بعد ، اس نے پندرہویں خرداد کی یاد منائی اور کہا: "میں پندرہویں خرداد کو ہمیشہ کے لیے عوامی سوگ قرار دیتا ہوں۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
یہ ان دنوں میں کہا جاتا ہے جب خمینی زیر حراست تھے یا سربراہ کی نگرانی میں ، تفتیش کاروں کے کسی بھی سوال کا جواب دینے کے لیے <ref group="پانویس">در مجموع ۱۹ روز در زندان قصر و سپس در زندان پادگان نظامی عشرت‌آباد، تا هنگام انتقال به خانه‌ای که در کنترل نیروهای امنیتی و انتظامی بود.</ref> ۔ اس عرصے کے دوران ، انہوں نے ایران کی عصری تاریخ ، خاص طور پر [[ایرانی آئینی انقلاب|آئین پرستی]] [[جواہر لعل نہرو|، اور جواہر لال نہرو کی]] دنیا کی تاریخ پر کتاب پڑھی ہے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
پہلوی حکومت کی جانب سے خمینی کی گرفتاری کے خلاف مظاہروں سے لڑنے کے لیے اٹھائے گئے اقدامات میں سے ایک سرکاری اخبارات میں نقلی حکام کی سرکاری افسران کے ساتھ افہام و تفہیم کی خبریں شائع کرنا تھا۔ اس وقت خمینی کے لیے اس دعوے کا جواب دینا ممکن نہیں تھا ، لیکن اس وقت کے علماء کی طرف سے بہت سے بیانات جاری کیے گئے تھے ، ان سب نے اس طرح کی تفہیم سے انکار کیا۔ ان بیانات میں سے ایک اہم اعلان [[سید شہاب الدین مرعشی نجفی|مراشی نجفی کا]] واضح اعلان تھا۔ اس اعلان میں ، جو 6 اگست 1963 کو شائع ہوا ، اس نے 4 اگست کی شام کیہان اور انفارمیشن اخبار کی طرف سے شائع ہونے والی خبروں کی تفصیلات پر تنقید کی اور اس کے مواد کا جواب دیا۔ <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، صص. ۵۸۶ و ۵۸۷}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
نیز ، ساواک کے احکامات پر ، خمینی کی رہائی اور تہران میں قیام کے ایک دن بعد ، ملک کے اخبارات نے ایسے مضامین شائع کیے جن میں لوگوں کو مشورہ دیا گیا تھا کہ جیل سے ایک نئے مقام پر ان کی منتقلی ان کے اور فوجی حکام کے مابین ایک مفاہمت کی وجہ سے ہوئی ہے۔ خمینی نے بعد میں ، اپنی مکمل رہائی اور قم واپس آنے کے بعد ، ایک تقریر کے دوران ابتدائی موقع پر اس کی تردید کی۔ <ref name="roshd5">{{یادکرد وب|نشانی=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=قیام%2015%20خرداد&SSOReturnPage=Check&Rand=0|عنوان=قیام ۱۵ خرداد|تاریخ بازدید=۹ آگوست ۲۰۱۱|نویسنده=رضا معرب|تاریخ=۱ بهمن ۱۳۸۳|سال=۱۳۸۳|ماه=بهمن|ناشر=دانشنامهٔ رشد - شبکهٔ ملی مدارس}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
حکومت شاید خمینی کے مظاہروں کو کم کرنے اور ان کے عسکریت پسند کی شخصیت کو معتدل کرنے کے لئے قید کی توقع کرتے ہوئے انہوں نے تین دن قم واپس لوٹنے کے بعد ایک اہم تقریر میں حکومت کے ساتھ اپنے معاہدے کی افواہوں کی تردید کی. اور اس نے ان کی مسلسل جدوجہد اشارہ دیا ہے کہ الفاظ کہے اور احتجاج: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، صص. ۹۸ تا ۱۰۱}}</ref> "آج ، جشن کا کوئی مطلب نہیں ہے۔ جب تک قوم زندہ ہے ، یہ 6 جون کے سانحے میں غمگین ہے… اداریہ میں قوم کون سا انقلاب؟ کون سی قوم؟ . . خمینی کو پھانسی ہو جائے گی تو وہ نہیں سمجھے گا۔ اسے بیونٹ سے درست نہیں کیا جا سکتا ، میں ان ملاؤں میں سے نہیں ہوں جو یہاں بیٹھ کر مالا تھامیں۔ میں پوپ نہیں ہوں جو صرف اتوار کو تقریبات کرتا ہوں اور باقی وقت میں سلطان ہوں اور دیگر معاملات سے میرا کوئی تعلق نہیں ہے۔ اسلامی آزادی کی بنیاد یہاں ہے۔ اس ملک کو ان مشکلات سے بچانا چاہیے۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.چاہیے۔
 
ان الفاظ میں ، وہ نوجوانوں میں بدعنوانی اور الحاد کہلانے کی جڑوں کی طرف اشارہ کرتا ہے اور کہتا ہے: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، صص. ۹۸ تا ۱۰۱}}</ref> "زندگی کے حالات خراب ہیں ، جو ان تمام جرائم اور بدعنوانیوں کا سبب بنتے ہیں جو آپ دن رات اخبارات میں پڑھتے ہیں۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
اسی تقریر میں ، وہ مذہب اور سیاست کے درمیان تعلق کی طرف بھی اشارہ کرتا ہے: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، صص. ۹۸ تا ۱۰۱}}</ref> "اسلام کے پاس تمام انسانی زندگی کے لیے ایک حکم ہے ، اس کے پیدا ہونے کے دن سے لے کر قبر میں داخل ہونے تک۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
اس تقریر کے کچھ دن بعد ، خمینی نے قم کی جامع مسجد میں علماء اور لوگوں کے ایک بڑے گروہ کے سامنے ایک اہم تقریر کی ، جس میں انہوں نے حکومت اور اس کے میڈیا کے الزامات کا جواب دیا۔ اس تقریر میں ، جو 17 اپریل 1964 کو دی گئی تھی ، اس نے "اصلاحات" ، "تہذیب" ، "صنعت" ، "خواتین کی ترقی اور ترقی" ، "نوجوانوں کا مسئلہ" ، اور "جیسے مسائل پر اپنے موقف کے بارے میں بات کی۔ اسرائیل کی کہانی "." ثقافتی نوآبادیات ، "" قانون پرستی ، " اس گفتگو کے اقتباسات حسب ذیل ہیں: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
"وہ ہمیں قدامت پسندوں کے طور پر متعارف کراتے ہیں ، وہ ہمیں رجعت پسندوں کے طور پر متعارف کراتے ہیں۔ ایران سے باہر کا میڈیا ، وہ لوگ جنہوں نے ہمیں شکست دینے کے لیے بھاری بجٹ فراہم کیے ہیں ، ہمیں اصلاحات کے مخالف بیرون ملک پیش کرتے ہیں۔ وہ ملک کی ترقی کے لیے اپوزیشن کو متعارف کراتے ہیں۔ وہ کہتے ہیں: "ملا کہتے ہیں کہ ہمیں بجلی نہیں چاہیے! وہ کہتے ہیں کہ ہمیں طیارہ نہیں چاہیے ، وہ واپس [[قرون وسطی|قرون وسطیٰ جانا چاہتے ہیں!]] . ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
. . . اعلان علماء مار پیٹ ، قتل ، غنڈہ گردی اور آمریت کی مخالفت کرتے ہیں۔ کیا یہ قدیم ہے؟ . . ہم تہذیب کے کاموں کے خلاف نہیں ہیں ، اسلام تہذیب کے کاموں کے خلاف نہیں ہے… یہ روشن خیالات جو اعلان علماء میں ہیں… اسلام سے تعلق رکھتے ہیں… سب کی اطاعت ، ملک کے تمام ذخائر دوسروں کے حوالے کرنا ، رد عمل ہے . "اس سیاہ رد عمل پر ، آپ جو ظالم کے ایجنٹ ہیں اور جو اس غریب قوم کے خلاف بیونٹ فورس اور غنڈہ گردی سے کام لیتے ہیں ، آپ نے تمام قوانین کی خلاف ورزی کی ہے ، اسلام کے تمام قوانین کو نظر انداز کیا ہے ، کیا آپ ترقی پسند ہیں؟"گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
. . . جب آپ ایران آتے ہیں تو آپ تہذیب کے مظہرات کو اتنا قدرتی سمجھتے ہیں کہ جو حلال ہے اسے غیر قانونی میں بدل دیتے ہیں۔ کیا یہ ریڈیو اس سادگی کے لیے ہے جو انہوں نے قائم کی ہے؟ . . کیا مہذب ممالک ان نئے ٹولز کو مردوں کے یہاں استعمال کرتے ہیں؟ . . یہ سب نوآبادیات کے ہاتھ میں ہے جو اخبارات کو اس قدر بے ہودہ بناتے ہیں کہ نوجوانوں کے ذہنوں کو زہر دے۔ یہ استعمار ہے جو ہمارے ثقافتی پروگرام کو اس طرح منظم کرتا ہے کہ اس ملک میں کوئی مضبوط نوجوان نہیں ہیں ، ہم ان مظاہروں کی مخالفت کرتے ہیں ، ہم کہتے ہیں کہ آپ کی یونیورسٹیاں اس طرح نہیں ہونی چاہئیں کہ اس کے پروگرام ہمارے نوجوانوں کو نقصان پہنچائیں۔ ہماری کلیوں کو لڑائی کرو۔ نوآبادیات کا مقابلہ کرنے کے لیے ہماری کلیوں کو لائیں۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
. . . ہم خواتین کی ترقی کے خلاف نہیں ہیں۔ ہم اس جسم فروشی کی مخالفت کرتے ہیں۔ ہم ان غلطیوں کی مخالفت کرتے ہیں۔ کیا مرد آزاد ہیں کہ عورتیں آزاد رہنا چاہتی ہیں ؟! "کیا ایک آزاد مرد اور ایک آزاد عورت کو الفاظ سے بنایا جا سکتا ہے؟"
. . . ہم خواتین کی ترقی کے خلاف نہیں ہیں۔ ہم اس جسم فروشی کی مخالفت کرتے ہیں۔ ہم ان غلطیوں کی مخالفت کرتے ہیں۔ کیا مرد آزاد ہیں کہ عورتیں آزاد رہنا چاہتی ہیں ؟! "کیا ایک آزاد مرد اور ایک آزاد عورت کو الفاظ سے بنایا جا سکتا ہے؟"گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
. . . آپ اسرائیل سے ایک فوجی ماہر کو اس ملک میں لائیں۔ آپ یہاں سے طلباء کو اسرائیل بھیجیں۔ ہم اس کے خلاف ہیں۔ ۔
. . . آپ اسرائیل سے ایک فوجی ماہر کو اس ملک میں لائیں۔ آپ یہاں سے طلباء کو اسرائیل بھیجیں۔ ہم اس کے خلاف ہیں۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
. . . اے دنیا والو ، جان لو کہ ہماری قوم اسرائیل کے ساتھ معاہدے کی مخالف ہے۔ یہ ہماری قوم نہیں ہے۔ یہ ہمارے پادری نہیں ہیں۔ ہمارے مذہب کا تقاضا ہے کہ ہم مسلمانوں کے خلاف دشمن کے ساتھ اتحاد نہ کریں۔ ۔
. . . اے دنیا والو ، جان لو کہ ہماری قوم اسرائیل کے ساتھ معاہدے کی مخالف ہے۔ یہ ہماری قوم نہیں ہے۔ یہ ہمارے پادری نہیں ہیں۔ ہمارے مذہب کا تقاضا ہے کہ ہم مسلمانوں کے خلاف دشمن کے ساتھ اتحاد نہ کریں۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
تقریر کے اقتباسات ان دنوں شاہ کے الفاظ کا جواب تھے: "ہم قدیم اور رجعت پسندانہ سوچ کو کچل رہے ہیں۔" ان ریمارکس کے جواب میں ، خمینی نے جرات مندانہ الفاظ میں کہا: قدیم اور رد عمل دیتا ہے۔ یہ الفاظ اس وقت ایران کے قومی اور مذہبی حلقوں میں جھلکتے تھے اور بہت سے دانشوروں اور سیاستدانوں نے ان پر توجہ دی۔ <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۶۶۸}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی اور کئی قم کے علماء کے درمیان اختلافات سے آگاہ ، حکومت نے خمینی کی توجہ ہٹانے کی کوشش شروع کی اور قم میں تقسیم پیدا کرکے اسے بدنام کیا۔ لیکن 6 جون ، 1964 کو ، 6 جون ، 1962 کی بغاوت کے تناظر میں ، خمینی نے کئی قم حکام اور علماء کے ساتھ مل کر اس دن کے شہدا کی یاد میں مشترکہ بیان جاری کیا اور لوگوں پر زور دیا کہ وہ اپنی چوکسی اور مزاحمت میں اضافہ کریں۔ . اس بیان میں بھی ، 6 جون کو عوامی سوگ کا اعلان کیا گیا تھا۔ اس بیان کے دستخط کرنے والے یہ تھے: روح اللہ موسوی خمینی ، محمد ہادی حسینی میلانی ، [[سید شہاب الدین مرعشی نجفی|شہاب الدین نجفی مراشی]] اور حسن طباطبائی قمی ۔ <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۸۳}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
6 جون کی بغاوت کی برسی کے تین ہفتے بعد ، تحریک آزادی کے رہنماؤں نے ، جنہوں نے 6 جون کی بغاوت کی حمایت میں کارروائی کی تھی ، شاہ کی فوجی عدالتوں میں مقدمہ چلایا گیا اور انہیں طویل قید کی سزا سنائی گئی۔ اپیل کورٹ نے تلگھانی اور [[مہدی بازرگان|مہدی]] بازارگن کی قید کو برقرار رکھنے کے بعد ، خمینی نے ایک بیان جاری کیا جو شروع ہوا: <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۶۹۲}}</ref> "خدا کے نام پر ، نہایت مہربان ، نہایت رحم کرنے والا۔ اور جو ظالم ہیں انہیں بتادیں کہ وہ معزول ہیں۔ مجھے ڈر تھا کہ اگر میں نے حجت الاسلام مسٹر تلگانی اور مسٹر بازارگان اور دیگر دوستوں کے خلاف ظلم کے موضوع پر کوئی لفظ لکھا تو اس سے ان کا معاملہ مزید خراب ہو جائے گا اور دس سال جیل میں پندرہ سال ہو جائیں گے۔ اب چونکہ کورٹ آف اپیل کا فیصلہ آچکا ہے ، مجھے ایران میں عمومی صورت حال پر افسوس کا اظہار کرنا پڑتا ہے اور خاص طور پر عدالت میں ووٹروں کو [عدالت میں] مشکل قسمت کا انتظار کرنا پڑتا ہے۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
اس نے اسی سال 25 نومبر کو ایک بیان جاری کیا ، جس میں اس نے لکھا: یہ امریکہ ہے جو اسرائیل اور اس کے حامیوں کی حمایت کرتا ہے۔ یہ امریکہ ہے جو اسرائیل کو مسلم عربوں کو بے گھر کرنے کا اختیار دیتا ہے۔ ۔
اس نے اسی سال 25 نومبر کو ایک بیان جاری کیا ، جس میں اس نے لکھا: یہ امریکہ ہے جو اسرائیل اور اس کے حامیوں کی حمایت کرتا ہے۔ یہ امریکہ ہے جو اسرائیل کو مسلم عربوں کو بے گھر کرنے کا اختیار دیتا ہے۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ان برسوں میں ، خمینی شاہ اور حکومت کے خلاف اپنی تقاریر ، پیغامات ، خطوط اور اعلانات کے ساتھ احتجاج کرتے رہے اور ساتھ ہی عوام ان کے ساتھ زیادہ سے زیادہ قطار میں لگ گئے اور انقلاب کے لیے تیار ہوئے۔ مدرسے کے اسباق اور مباحثوں کو مدنظر رکھتے ہوئے اور طلباء کو تعلیم دینے کے دوران ، انہوں نے ہمیشہ سیاست کو نظرانداز نہیں کیا اور ہر موقع پر شاہ کو تنقید کا نشانہ بنایا۔ ان برسوں میں سائنس اور سیاست اس قدر آپس میں جڑے ہوئے تھے کہ کہا جا سکتا ہے کہ قم کی سیاسی اہمیت اپنی سائنسی اہمیت کو پہنچ چکی تھی۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
=== کیپیٹولیشن کے خلاف جنگ اور جلاوطنی کا آغاز۔ ===
28 اگست کی بغاوت کے بعد ، شاہ شاید اس نتیجے پر پہنچ چکا تھا کہ اس کے پاس اپنے اقتدار کو جاری رکھنے کے لیے امریکی طاقت اور اثر و رسوخ پر بھروسہ کرنے کے سوا کوئی چارہ نہیں تھا۔ لہذا ، ان کے اور حکومت کے بیشتر فیصلے اور حکمت عملی کسی نہ کسی طرح ایران میں امریکی کی زیادہ سے زیادہ موجودگی کی راہ ہموار کرتی نظر آتی ہے۔ اس سلسلے میں ، سائنس کی کابینہ نے ایک بل منظور کیا - کابینہ کی منظوری کے بعد - سینیٹ کو ، جسے سیاسی الفاظ میں کیپیٹولیشن کہا جاتا ہے۔ یہ قانون ، جو تمام مشیروں اور دیگر امریکی شہریوں کو عدالتی اور سیاسی استثنیٰ فراہم کرتا ہے ، 5 اکتوبر 1964 کو پارلیمنٹ میں منظور کیا گیا ، جس کے حق میں 73 اور مخالفت میں 63 ووٹ آئے۔ حکومت بظاہر جانتی تھی کہ اس طرح کے قانون کی منظوری کی خبر پر کیا رد عمل ہوگا ، اس لیے اس نے خبر کو نشر ہونے سے روک دیا اور اسے پریس میں شائع نہیں ہونے دیا۔ لیکن بل کی منظوری کے چند دن بعد ، شوریٰ کونسل کا داخلی میگزین خمینی پہنچا اور اراکین پارلیمنٹ اور حکومت کے سربراہ کے درمیان تبادلہ خیالات اور گفتگو کا مکمل متن پڑھا۔ <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۷۰۸}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس وقت ، شاہ کی حکومت 4 اگست ، شاہ کی پیدائش کی سالگرہ پر تقریبات اور تقریبات منعقد کرنے کی تیاری کر رہی تھی۔ خمینی نے بھی اسی دن لوگوں سے خطاب کرنے کا فیصلہ کیا ، جو [[محمد بن عبد اللہ|محمد کی]] بیٹی [[فاطمہ زہرا|فاطمہ کی]] سالگرہ کے موقع پر تھا ، اور ان سے کیپیٹولیشن بل کے بارے میں بات کریں گے۔ ان کی تقریر کی خبر زیادہ تر شہروں تک پہنچی اور لوگوں کے کئی گروہ ان کی بات سننے کے لیے قم آئے۔ شاہ نے ایک نمائندے کو خمینی کے گھر بھیجا تاکہ اسے بولنے سے روک سکے ، لیکن خمینی نے انکار کر دیا۔
 
اس واقعہ پر خمینی کا ردعمل شاید شاہ کے خلاف ان کا سخت ترین رد عمل ہے۔ ایک رشتہ دار محمد مفتاح نے کہا ، "میں نے اسے اتنا پریشان کبھی نہیں دیکھا تھا۔" <ref>مصاحبهٔ حمید الگر با محمد مفتح، تهران، دسامبر ۱۹۷۹</ref> اس دن ، خمینی اپنے ہزاروں حامیوں کے درمیان ایک آتش گیر اور متاثرہ چہرے کے ساتھ نمودار ہوا ، اور انتقامی آیت (اللہ اور لوٹنے والے خدا) کا ذکر کرکے اپنی تنقیدی تقریر کا آغاز کیا۔ اس نے کہا: <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۷۱۶}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
"میں اپنے دل کی دھڑکن کا اظہار نہیں کر سکتا۔ میرا دل دباؤ میں ہے۔ جس دن سے میں نے ایران میں حالیہ مسائل کے بارے میں سنا ہے ، میں نیند سے محروم ہو گیا ہوں ، میں اداس ہوں ، میرا دل دباؤ میں ہے۔ ہارٹ اٹیک کے ساتھ ، میں ڈائری رکھتا ہوں جب موت واقع ہوتی ہے۔ ایران میں اب عید نہیں ہے۔ انہوں نے عید ایران پر سوگ منایا۔ انہوں نے ماتم کیا اور روشن کیا۔ انہوں نے ماتم کیا اور گروپوں میں رقص کیا۔ انہوں نے ہمیں بیچا ، انہوں نے ہماری آزادی بیچ دی ، انہوں نے دوبارہ روشن کیا ، انہوں نے رقص کیا۔ اگر میں وہ ہوتا تو میں ان لائٹس پر پابندی لگا دیتا۔ میں نے ان سے کہا کہ بازاروں پر کالے جھنڈے اڑائیں ، گھروں پر اڑیں ، کالے خیمے بلند کریں۔ انہوں نے ہماری عزت کو پامال کیا ، ایران کی عظمت تباہ ہوئی ، انہوں نے [[ايرانی فوج|ایرانی فوج کی]] عظمت کو پامال کیا۔ "وہ پارلیمنٹ میں ایک قانون لائے جس میں سب سے پہلے وہ ویانا معاہدے میں ہمارے ساتھ شامل ہوئے اور دوسرے وہ اس میں شامل ہوئے: کہ تمام امریکی فوجی مشیر…"گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس دن اس کے سخت اور غمگین الفاظ کے ساتھ موجود لوگوں کی چیخیں اور چیخیں بھی تھیں۔ اس تقریر میں ، اس نے لوگوں کو اس بل کا مطلب سمجھایا اور اسے ایرانی آزادی اور خودمختاری کی امریکہ میں منتقلی قرار دیا ، جو "شاہ کو 200 ملین ڈالر کے امریکی قرض کے بدلے میں دیا جائے گا۔" انہوں نے بل کے حق میں ووٹ دینے والے نائبین کو "غدار" قرار دیا اور اس وقت کی حکومت کو غیر قانونی قرار دیا۔ <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۰|ک=کوثر|ص=جلد اول، صص. ۱۶۹ تا ۱۷۸}}</ref> اس کے بعد اس نے لوگوں کی حالت زار کا حوالہ دیا اور ان سب کا تعلق امریکہ سے کیا: <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۷۲۴}}</ref> "امریکہ برطانیہ سے بدتر ہے ، برطانیہ امریکہ سے بدتر ہے ، سوویت یونین دونوں سے بدتر ہے ، ہر کوئی بدتر ہے اور ہر کوئی گندا ہے۔ " لیکن آج ہم امریکہ سے نمٹ رہے ہیں ، آج ہماری تمام پریشانیاں امریکہ کے ساتھ ہیں۔ ہماری تمام پریشانیاں اسرائیل سے ہیں ، اسرائیل امریکہ سے ہے ، یہ وکلاء [جنہوں نے کیپیٹلیشن کو ووٹ دیا] بھی امریکہ سے ہیں۔ "یہ وزراء بھی امریکہ سے ہیں۔ یہ سب امریکہ کے ہاتھ میں ہیں۔ وہ اس کے سامنے کھڑے ہو کر چیخ کیوں نہیں پاتے؟"گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس دن ان کی ایک اور اہم تقریر ملک کے سیاسی منظر میں علماء اور علماء کو شرکت کی دعوت دے رہی تھی: <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۷۲۰}}</ref> "اے ایران کے علماء! اے اسلام کے حکام! میں خطرے کا اعلان کرتا ہوں۔ اے کمینے! اے طلبہ! اے مدارس! اے نجف! اے قم! اے مشہد! اے تہران! اے شیراز! میں خطرے کا اعلان کرتا ہوں۔ میں تمام پادریوں کو سجدہ کرتا ہوں۔ میں ایک بار پھر تمام علماء کے ہاتھ چومتا ہوں۔ اس دن [6 جون کی کہانی] ، اگر میں نے حکام کا ہاتھ چوما تو آج میں تاجر کا ہاتھ چوموں گا۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
اسی تقریر میں ، خمینی نے بار بار حکومت کی توجہ قانون کی طرف مبذول کرائی اور ہر ایک سے مطالبہ کیا کہ وہ کم از کم ملکی آئین کی پاسداری کرے ، جو کہ ایران میں آئین کے بعد سے نافذ ہے: <ref>{{پک|سید حمید روحانی|۱۳۵۶|ک=بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی|ص=جلد اول، ص. ۷۲۵}}</ref> قانون کی کوئی صداقت نہیں ہے جب تک کہ مجتہدین کے پاس نہ ہو پارلیمنٹ میں نگرانی کون سے مجتہد نے آئین کے آغاز سے نگرانی کی ہے؟ اگر اس مجلس میں پانچ مجتہد ہوتے ، یہاں تک کہ اگر اس مجلس میں کوئی مولوی ہوتا ، وہ ان کے منہ پر مارتا ، یہ ایسا نہیں ہونے دیتا ، اس سے اسمبلی میں خلل پڑتا ہے۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
وہ وہاں نہیں رکے اور اسی دن ایک بیان جاری کیا۔ اس بیان میں پارلیمنٹ کی جانب سے سزائے موت کے قانون کو "ایران اور ایرانیوں کی قید پر ووٹ" کہا جاتا ہے اور اسے "ایرانی قوم کی غلامی کی دستاویز" کہا جاتا ہے۔ بیان کا کچھ حصہ <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱}}</ref> "میں اب اعلان کرتا ہوں کہ مجلس کا بدنام ووٹ اسلام اور قرآن کے خلاف ہے اور اس کی کوئی قانونی حیثیت نہیں ہے ، مسلم قوم کے ووٹ کے خلاف ہے۔ قوم ، اسلام اور قرآن کے خلاف ان کے ووٹ کی کوئی وقعت نہیں ، اور اگر غیر ملکی اس گندے ووٹ سے فائدہ اٹھانا چاہتے ہیں تو قوم کو ٹاسک دیا جائے گا یہ ایرانی قوم پر منحصر ہے کہ یہ زنجیریں توڑیں ، یہ ہے ایرانی فوج کو اس طرح کی کارروائیوں کی اجازت نہ دینا۔ ایران پر شرمندگی کن اس حکومت کو گرا دیں۔ ان وکلاء جنہوں نے اس گھٹیا کیس میں ووٹ دیا انہیں پارلیمنٹ سے نکال دیا جائے۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.جائے۔
 
ان ریمارکس اور احتجاج نے واضح طور پر ایران کو ایک اور بغاوت کے دہانے پر ڈال دیا۔ لیکن اس معاملے میں ، ایسا لگتا ہے کہ شاہ کی حکومت ، سابقہ تجربات کو استعمال کرتے ہوئے ، خاص طور پر 6 جون ، 1342 کا معاملہ ، مختلف اقدامات کرنے کے لیے۔ یہاں ، 6 جون کی تحریک کے ساتھ ایک اور فرق یہ تھا کہ 6 جون کی بغاوت کے دوران ، تقریبا تمام حکام اور مدرسے کے علماء نے اس کی حمایت کی اور خمینی کی پوری طاقت اور اثر و رسوخ سے مدد کی۔ لیکن اس ایک سال کے دوران ، تحریک کے کچھ رہنما مناسب اور قدامت پسندی کی طرف مائل ہوگئے ، اور انہوں نے کوئی جرات مندانہ رویہ یا تقریر نہیں دکھائی۔ اس لیے اس نئی تحریک میں خمینی کے لیے مسائل تھے ، ایک طرف شاہ اور اس کے ساتھیوں نے زیادہ تجربے کے ساتھ کام کیا اور دوسری طرف مدارس میں ماضی کا اتحاد اور ہمدردی نہیں تھی۔ ان اختلافات نے شاہ کو خمینی سے نمٹنے میں زیادہ لاپرواہ بنا دیا۔ اس بار اس نے خمینی کو بیرون ملک جلاوطن کرنے کا فیصلہ کیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
انہوں نے بظاہر امید ظاہر کی کہ خمینی کی گرفتاری کے بجائے جلاوطنی میں رہنے کے ساتھ ، ان کی مقبولیت بتدریج فراموش اور بھول جائے گی۔ اس وقت خمینی کو جسمانی طور پر ہٹانا اس کے لیے باغیوں کے لیے خطرہ تھا۔ شاہ اور پہلوی دربار کے قریبی ساتھی سابق جنرل حسین فردوس نے اپنی یادداشتوں میں لکھا : " <ref>{{پک|عبدالله شهبازی|۱۳۸۲|ک=ظهور و سقوط پهلوی - خاطرات ارتشبد حسین فردوست|ص=ص. ۵۱۶}}</ref> ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
[[ترکی|خمینی کے لئے ترکی کو]] منتخب کیا گیا کیونکہ اس وقت شاہ کی حکومت اور ترکی کے درمیان سیکورٹی تعاون تھا ، اور انہیں ملک بدر کرنے میں کوئی مسئلہ نہیں تھا۔
[[ترکی|خمینی کے لئے ترکی کو]] منتخب کیا گیا کیونکہ اس وقت شاہ کی حکومت اور ترکی کے درمیان سیکورٹی تعاون تھا ، اور انہیں ملک بدر کرنے میں کوئی مسئلہ نہیں تھا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
13 ابان کو طلوع فجر کے وقت ، تہران سے کمانڈوز کے ایک گروپ نے خمینی کے گھر کو گھیر لیا اور اسے گرفتار کر لیا ، جو اس وقت نماز بھی پڑھ رہا تھا ، اور اس بار انہیں براہ راست مہر آباد ہوائی اڈے پر بھیج دیا گیا۔ [[انقرہ|وہاں ، اسے]] سیکورٹی اور فوجی حکام کی نگرانی میں پہلے سے ترتیب دیے گئے فوجی طیارے پر انقرہ پہنچایا گیا۔ اس شام ، ساوک نے "قومی سلامتی کے خلاف کام کرنے کے الزام میں" اخبارات میں خمینی کی جلاوطنی کی خبر شائع کی۔ <ref name="imam-khomeini" />گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس وقت کے جابرانہ ماحول کے باوجود ، تہران میں مظاہروں کی شکل میں مظاہروں کی ایک لہر تھی ، مدرسوں کی طویل مدتی بندش ، اور بین الاقوامی تنظیموں اور تقلید کرنے والوں کو درخواستیں اور خطوط بھیجنا۔ <ref name="imam-khomeini6">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.imam-khomeini.com/ShowItem.aspx?id=11463&cat=0&lang=fa|عنوان=امام خمینی از ولادت تا رحلت|تاریخ بازدید=۹ اوت ۲۰۱۱|ناشر=بنیاد اندیشه اسلامی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110803194813/http://www.imam-khomeini.com/ShowItem.aspx?id=11463&cat=0&lang=Fa|archivedate=۳ اوت ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
=== ترکی میں موجودگی ===
[[فائل:خمینی_در_ترکیه.JPG|بائیں|تصغیر|275x275پکسل| روح اللہ خمینی اپنے بیٹے کے [[ترکی|ساتھ ترکی]] میں یہ ان چند تصاویر میں سے ایک ہے جس میں خمینی کو بغیر مولوی لباس کے دیکھا جا سکتا ہے۔ ترکی میں [[عبایہ|چادر]] اور [[عمامہ|پگڑی پہننا]] منع ہے۔]]
ترکی میں ان کی رہائش گاہ ابتدائی طور پر انقرہ میں بلیوارڈ پیلس ہوٹل کے کمرے 514 میں تھی - جو کہ ترکی کے دارالحکومت میں ایک نسبتا پرتعیش ہوٹل ہے - ایرانی اور ترک سکیورٹی حکام کی نگرانی میں۔ 21 نومبر کو انہیں [[بورصہ|انقرہ سے برسا منتقل کیا گیا]] ، جہاں انہوں نے اگلے گیارہ ماہ گزارے۔ ترکی میں رہنے سے بھی اسے مشکلات کا سامنا کرنا پڑا۔ کتاب "بیداری کی حدیث" کے مصنف کا دعویٰ ہے کہ خمینی کی برسا منتقلی کے بعد ، اسے کسی سیاسی کارروائی کی اجازت سے انکار کر دیا گیا تھا اور اسے ترک اور ایرانی سیکورٹی ایجنٹوں کی سخت نگرانی میں رکھا گیا تھا۔ <ref>{{پک|حمید انصاری|۱۳۸۴}}</ref> [[عبایہ|پوشاک]] اور [[عمامہ|پگڑی]] پہننے کا بھی حق ہے - پادریوں کا مسلم لباس - اس سے بھی چھین لیا گیا ، یعنی وہ شناخت کا ایک اہم حصہ چھوڑ رہا تھا۔ اسے ترک علماء کے کپڑے پہننے پر مجبور کیا گیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ترکی میں اس کی ریکارڈ کی گئی تصاویر ان چند تصاویر میں شامل ہیں جن میں وہ بغیر مولوی لباس کے نظر آئے۔ <ref>{{پک|حمید انصاری|۱۳۸۴|ک=حدیث بیداری|ص=ص. ۶۷}}</ref>
ترکی میں اس کی ریکارڈ کی گئی تصاویر ان چند تصاویر میں شامل ہیں جن میں وہ بغیر مولوی لباس کے نظر آئے۔ <ref>{{پک|حمید انصاری|۱۳۸۴|ک=حدیث بیداری|ص=ص. ۶۷}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
لماء اس کا بیٹا مصطفی بھی 4 جنوری کو اپنے والد کے ساتھ برسا میں شامل ہوا۔ خمینی کو ایران سے کبھی کبھار آنے والوں کی بھی اجازت تھی ، اور وہ ان سے فقہ پر کتابیں حاصل کرتے تھے۔
لماء اس کا بیٹا مصطفی بھی 4 جنوری کو اپنے والد کے ساتھ برسا میں شامل ہوا۔ خمینی کو ایران سے کبھی کبھار آنے والوں کی بھی اجازت تھی ، اور وہ ان سے فقہ پر کتابیں حاصل کرتے تھے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی کا ترکی میں قیام گیارہ ماہ تک جاری رہا۔ شاہ نے بہت سارے اقدامات کو نافذ کرنے کے موقع سے فائدہ اٹھایا جو خمینی کی موجودگی اور ان کے احتجاج کے امکان کی وجہ سے منسوخ یا ملتوی ہو چکے تھے۔ اس نے مزاحمت کو کمزور کرنے کے لیے بھی اقدامات کیے ، جو اب اپنا لیڈر کھو چکا تھا۔ اس عرصے کے دوران ، مدرسے کے لوگوں اور علماء کو خمینی کے بارے میں درست اور قابل اعتماد خبر نہیں تھی۔ حکام کے اصرار اور لوگوں کے دباؤ کے بعد ، شاہ کی حکومت بار بار مدرسے کے علماء کے نمائندے بھیجنے پر راضی ہوگئی تاکہ ان کی حالت جان سکیں اور ان کی صحت کو یقینی بنایا جا سکے۔ مدرسے میں اپنے رشتہ داروں اور علماء کو کئی خطوط میں ، خمینی نے سب کو اپنے عزم سے آگاہ کیا کہ وہ کبھی کبھی دعا کی صورت میں ، ستم ظریفی اور اشاروں سے جدوجہد جاری رکھیں گے۔ ان خطوط میں ہی انہوں نے دعا اور فقہ کی کتابیں بھیجنے کی درخواست کی۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس عرصے کے دوران اور ترکی میں اپنے قیام کے چند مہینوں کے دوران ، اگرچہ وہ جلاوطنی اور مشکل حالات میں تھے ، اس کے باوجود انہوں نے دو جلدوں کی کتاب تحریر الوسیلہ لکھی [[فقہ|، جو کہ سب سے اہم فقہی]] کاموں میں سے ایک سمجھی جاتی ہے۔ موجودہ دن. یہ کتاب پہلی کتابوں میں سے ایک ہے جس [[فتوی|میں]] [[مرجع|حکام کے]] [[جہاد|فتوے جہاد]] ، دفاع ، نیکی کا حکم دینے اور برائی سے منع کرنے اور کچھ دیگر مسائل کے بارے میں بیان کیے گئے ہیں۔ <ref name="al-islam4" /> گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس کتاب میں اٹھائے گئے مسائل میں سے دو دیگر کے مقابلے میں زیادہ اہم ہیں: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۴۴|ک=تحریرالوسیله|ص=جلد اول، ص. ۴۸۶}}</ref> <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۴۴|ک=تحریرالوسیله|ص=جلد اول، ص. ۱۸۵}}</ref> "اگر کافروں کے ساتھ تجارتی تعلقات اسلام کے دائرے میں خوف کا باعث بنتے ہیں تو ان تعلقات کو چھوڑنا تمام مسلمانوں پر واجب ہو جاتا ہے۔ یہاں دشمن کے سیاسی یا ثقافتی اور روحانی تسلط میں کوئی فرق نہیں ہے۔ اگر اسلامی ریاستوں اور بیرونی ریاستوں کے درمیان جو سیاسی تعلقات قائم اور قائم ہیں وہ کافروں کو مسلمانوں کی آبادی اور زمینوں اور املاک پر غلبہ دلانے کا سبب بنتے ہیں یا ان کی سیاسی قید کا سبب بنتے ہیں تو تعلقات کا قیام حرام ہے اور جو معاہدے کیے گئے ہیں تمام مسلمانوں پر ناجائز اور واجب ہے۔ حکمرانوں کو رہنمائی اور مجبور کریں کہ وہ ایسے سیاسی تعلقات کو چھوڑ دیں ، چاہے وہ منفی جدوجہد سے ہی کیوں نہ ہو " <ref group="پانویس">به این قاعده در اصطلاح فقه، قانون [[نفی سبیل]] گفته می‌شود.</ref> اور اسی طرح ،" اگر کسی غیر ملکی ملک کی طرف سے کسی مسلمان ملک پر حملہ کیا جائے تمام اسلامی ممالک اور تمام مسلمانوں پر فرض ہے کہ وہ اس حملے کو ہر ممکن طریقے سے پسپا کریں۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
=== عراق منتقلی ===
[[فائل:خمینی_در_عراق.jpg|بائیں|تصغیر|250x250پکسل| روح اللہ خمینی [[عراق|عراق میں]] وہ مذہبی شہر [[نجف]] میں زیادہ راحت محسوس کرتا تھا۔]]
14 فارسی تاریخ کو شہریار 1344 خمینی اپنے بیٹے مصطفی کے ساتھ ترکی سے [[عراق]] منتقل ہوئے۔[[بغداد]] پہنچنے کے بعد اس نے [[کاظمین|کاظمیہ]] ، [[سامراء|سامرا]] اور [[کربلا]] شہروں کا سفر کیا اور ایک ہفتے بعد اپنی مرکزی رہائش گاہ [[نجف]] کے لیے روانہ ہو گیا۔ . <ref name="imam-khomeini" /> اس کے لیے نجف ، ایک مذہبی شہر اور اسلامی علوم کی تعلیم کے لیے ایک اہم مرکز کے طور پر ، جلاوطنی کے لیے ترکی سے بہتر جگہ لگتا تھا۔ اسی وقت اور آئینی انقلاب کے بعد سے یہ شہر ایران کی شاہی حکومت کی مخالفت کے اہم مراکز میں سے ایک تھا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
پہلوی حکومت کی طرف سے اس منتقلی کی وجہ کے طور پر بہت سے معاملات کا حوالہ دیا جا سکتا ہے۔ اس وقت ، خمینی کے ترکی میں قیام کے آخری مہینوں میں ، ان کے حامیوں اور علماء کا حکومت پر دباؤ ان کے برسا میں رہنے اور اسکول اور مدرسے سے دور رہنے کی وجہ سے ، دن بہ دن بڑھ رہا تھا ، جس کی وجہ سے حکومت بدلنے پر مجبور ہوئی۔ اس کی عراق سے عراق جلاوطنی کی جگہ۔ ایک اور وجہ جس کا ذکر اس مسئلے کے لیے کیا جا سکتا ہے وہ یہ ہے کہ حکومت نے ان دنوں یہ سوچا تھا کہ خمینی کی نجف میں منتقلی اسے وہاں رہنے والے معروف علماء کے سائے میں ڈال دے گی ، جیسے [[سید ابو القاسم خوئی|ابو القاسم خوئی]] ، یا یہ کہ خمینی اپنا وقت اور انہیں قائل کرنا شاہ کے خلاف جدوجہد اور سیاسی سرگرمیوں کا ضیاع ہوگا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
لیکن خمینی نے نجف میں اس طرح کام کیا کہ دونوں نے وہاں کے اعلیٰ حکام کا احترام برقرار رکھا اور ایران چھوڑنے سے پہلے اپنے نظریات کے ساتھ وفادار رہے۔ اس نے عراقی حکومت کے ساتھ اچھے تعلقات رکھنے سے بھی انکار کر دیا ، کیونکہ اس وقت اس نے جو غلط کام کیے تھے ان میں سے ایک عراقی حکومت کے ساتھ تعاون کرنا تھا۔ عراق کے اس وقت شاہ کی حکومت کے ساتھ اتنے اچھے تعلقات نہیں تھے اور انہوں نے نجف میں خمینی کی موجودگی کو اپنے مقاصد کے لیے استعمال کرنے کی کوشش کی۔ عراق میں اپنے قیام کے دوران ، وہ ہمیشہ اعلی عراقی حکام سے رابطے سے گریز کرتے تھے۔ کہا جاتا ہے کہ جب عراقی جمہوریہ کا نمائندہ عبدالسلام عارف خمینی کی موجودگی میں پہنچتا ہے تو اس کا سامنا اس کے سرد رویہ سے ہوتا ہے اور صرف اس کے ساتھ مختصر گفتگو کا انتظام کرتا ہے۔ <ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.imam-khomeini-isf.com/?i=BjkMOwNmBzNabFxr|عنوان=امام در تبعید|تاریخ بازدید=۱۱ سپتامبر ۲۰۱۱|ناشر=مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
نیز عراق میں داخلے کے بالکل آغاز میں ، انہیں عراقی ٹیلی ویژن پر پیش ہونے کی پیشکش کی گئی ، جسے انہوں نے ٹھکرا دیا۔
نیز عراق میں داخلے کے بالکل آغاز میں ، انہیں عراقی ٹیلی ویژن پر پیش ہونے کی پیشکش کی گئی ، جسے انہوں نے ٹھکرا دیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
نجف میں آباد ہونے کے بعد ، خمینی نے شہر کے شیخ مرتضیٰ انصاری اسکول میں فقہ پڑھانا شروع کیا۔ شروع سے ہی ، اس کی کلاسوں کو طلباء نے بڑے پیمانے پر خوش آمدید کہا۔ وہ طلباء جو اس کی کلاسوں میں شرکت کرتے تھے نہ صرف ایران بلکہ عراق ، [[پاکستان]] ، [[افغانستان]] [[خلیج فارس|اور خلیج فارس]] سے متصل دیگر ممالک سے بھی۔ کہا جاتا ہے کہ اس عظیم استقبال کے بعد ، قم اور ایران کے دیگر مذہبی شہروں سے طلباء کی نجف میں بڑے پیمانے پر نقل مکانی کی تجویز پیش کی گئی ، جس کی خمینی نے ایران میں مذہبی مرکز کے طور پر قم اور اس کے حلقے کے وقار کو کم کرنے سے بچنے کی مخالفت کی۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
وہ شیخ مرتضیٰ انصاری کے اسکول میں بھی تھے ، جنہوں نے [[ولایت فقیہ|اسی سال کے 22 ، 1980 اور 7 فروری کے درمیان ولایت فقیہ کے میدان میں اپنی مشہور کلاس پیش کی۔]] سوچنے کا طریقہ جو اس نے ایران میں اسلامی انقلاب کی فتح کے برسوں بعد لاگو کیا۔ کچھ عرصہ بعد اس کلاس کا مواد نجف میں ایک کتاب کی شکل میں ولایت فقیہ یا اسلامی حکومت کے نام سے شائع ہوا اور عربی ترجمہ شائع ہوا۔ خمینی نے اپنی پہلی کتاب کشف الاسرار سے پہلے اور ولایت فقیہ کا نظریہ پیش کیا تھا۔ اس بار ، انہوں نے اسے "ایک بے بنیاد سچ" کے عنوان کے تحت زیادہ سنجیدگی سے بیان کیا ، جو کہ ان کے مطابق ، انہوں نے "شیعوں میں امامت کے اصولوں سے اور قرآن میں متعلقہ تحریروں اور سیرت کو جانچنے کے بعد" محمد اور شیعہ ائمہ کا۔ " گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
==== نجف میں سیاسی سرگرمیوں کا تسلسل۔ ====
نجف میں خمینی نے ایران اور دیگر اسلامی ممالک کی پسماندگی کو اسلام کے اصولوں اور قوانین کو نظر انداز کرنے اور ملک کے اہم مسائل کو دشمنان اسلام کے حوالے کرنے کا الزام لگایا۔ انہوں نے ایک اسلامی ریاست کے قیام کے منصوبے کا خاکہ بھی پیش کیا ، اس سلسلے میں علماء کی اہم ذمہ داری کی بات کی ، اور ان سے کہا کہ وہ لوگوں کے مسائل اور رہنمائی کا دلیری سے اظہار کریں: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۴۹|ک=ولایت فقیه|ص=ص. ۲۰۴}}</ref> "یہ سب کا فرض ہے ہمیں اسلامی دنیا کو اب ختم کرنے دیں۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
اس وقت ، کتاب ولایت فقیہ کی کاپیاں خمینی کے زائرین کو موصول ہوئی تھیں ، جو اکثر ایران سے نجف میں ان کی زیارت کے لیے آتے تھے ، یا ایرانی زائرین جو عراق کی زیارت کے لیے گئے تھے۔ ان کا ایران میں بھی اسی طرح تبادلہ ہوا جس طرح ان خطوط اور بیانات میں جس میں انہوں نے ملک کی پیش رفت پر تبصرہ کیا تھا۔ انہوں نے اس طرح جو پہلے پیغامات جاری کیے ان میں ایرانی علماء کو 17 اپریل 1967 کا ایک خط تھا جس میں خمینی نے انہیں یقین دلایا کہ آخر کار پہلوی حکومت گر جائے گی۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ان دنوں ، <ref group="پانویس">۲۷ فروردین ۱۳۴۷</ref> اس نے ایران کے وزیر اعظم ، [[امیر عباس ہویدا|امیر عباس ہوویدا]] کو لکھا ، جس میں اس نے انتظامیہ پر "ظلم اور لوٹ مار سے بھری ہوئی ریاست" کا الزام لگایا <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، صص. ۱۲۹ و ۱۳۲}}</ref> اور اس نے جبھری شاہ کو حکومتوں کے خلاف خبردار کیا . گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
7 جون 1967 کو ، چھ روزہ جنگ کے دوران ، خمینی نے ایک بیان جاری کیا جس میں [[اسرائیل|اسرائیل کے ساتھ کسی بھی تجارتی تعلقات کے ساتھ ساتھ]] اسرائیلی سامان کی کھپت پر پابندی عائد کی گئی۔ اس بیان کو ایران کے اندر بڑے پیمانے پر رپورٹ کیا گیا ، جس سے حکومت کی جانب سے فوری ردعمل سامنے آیا۔ انہوں نے قم میں خمینی کے گھر کی تلاشی لی اور اس کے دوسرے بیٹے سید احمد خمینی کو گرفتار کیا جو وہاں رہتے تھے۔ کہا جاتا ہے کہ اس واقعہ کے بعد خمینی کے متعدد غیر مطبوعہ کام غائب ہو گئے یا تباہ ہو گئے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ان پیش رفتوں کے بعد ، حکومت نے خمینی کو جلاوطنی میں منتقل کرنے اور اسے [[بھارت|ہندوستان]] منتقل کرنے پر دوبارہ غور کیا ہوگا ، ممکنہ طور پر خمینی کے داخلہ کے ساتھ مسلسل رابطوں کی وجہ سے ، لیکن یہ منصوبہ عملی شکل نہیں دے سکا۔ [[سلطنت فارس کا 2500 سالہ جشن|خمینی نے اکتوبر 1971 میں 2500 سال پرانی ایرانی شاہی تقریبات کے دوران بھی تبصرہ کیا]] ، ایک بیان میں کہا ، "ان مہنگی اور ناجائز تقریبات میں حصہ نہ لینا" "ہر ایرانی کا فرض ہے۔" فروری 1974 میں ، اس نے ایک جماعتی نظام کی باضابطہ تشکیل پر تنقید کی اور ایک ماہ بعد جاری ہونے والے ایک فتوے میں اس جماعت میں رکنیت پر پابندی لگا دی ، جسے قیامت پارٹی کہا جاتا تھا۔ <ref name="baqer175">.{{پک|Baqer Moin|1999|ک=Khomeini: Life of the Ayatollah|ص=p. 175}}</ref> اسی مہینے میں ، اس نے [[ایرانی تقویم|ایرانی تاریخ کی بنیاد میں تبدیلی کو]] بھی تنقید کا نشانہ بنایا ، [[ہجرت مدینہ|پیغمبر اسلام حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم کی ہجرت]] سے لے [[ہخامنشی سلطنت|کر ہخامنشی خاندان کی]] اور اس تاریخ کے استعمال کو مقدس قرار دینے والا فتوی جاری کیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
عراق میں اس کے لیے مشکلات میں سے ایک اس ملک کے حالات کو بدلنا تھا۔ جولائی 1967 میں بعث پارٹی کے عروج نے جو کہ بنیادی طور پر مذہب کی مخالف تھی نجف میں رہنے والے ایرانی اور عراقی علماء پر دباؤ بڑھا دیا۔ 1350 میں ، عراق ، جس میں دونوں ممالک اور ایران کے درمیان پانی کی سرحد پر تنازعہ تھا ، نے ملک میں رہنے والے ایرانیوں کو نکالنا شروع کیا - یہاں تک کہ وہ ایرانی جن کے آباؤ اجداد کئی نسلوں سے وہاں رہتے تھے۔ خمینی ، جنہوں نے اس وقت تک عراقی حکام سے مقابلہ کرنے سے انکار کیا تھا ، اس بار عراقی حکومت کے اس اقدام کی براہ راست اور کھل کر مذمت کی۔ عراق کے صدر کو ایک ٹیلی گرام میں ، اس نے اس حکومت کے اقدامات کی شدید مذمت کی اور صورت حال کے احتجاج میں عراق چھوڑنے کا فیصلہ کیا ، لیکن عراقی حکام ان خاص حالات میں عراق سے ان کے جانے کے نتائج سے آگاہ ہیں ، اسے بتایا کہ انہیں جانے کی اجازت نہیں ہے۔ <ref name="imam-khomeini" /> اس وقت ، وہ ایرانی حکومت کے ساتھ خمینی کی دشمنی کا فائدہ اٹھانے کی کوشش کر رہے تھے ، اور شاہ کی حکومت خمینی کی احتجاجی تحریک کی آزادی پر سوال اٹھانے کے لیے پرعزم تھی۔ [[احمد حسن البکر|اسی وجہ سے خمینی نے عراقی صدر حسن البکر کو پیغام بھیج]] کر اپنے اور بعث پارٹی کے درمیان کسی بھی سمجھوتے کو مسترد کر دیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ایسا لگتا ہے کہ خمینی اس وقت ایرانیوں اور عالم اسلام [[عرب ممالک|بالخصوص عرب ممالک کے درمیان اور]] خاص طور پر عرب ممالک کے درمیان معاملات کو قریب سے اور مسلسل دیکھ رہے تھے اور خاص طور پر ان دھاروں کے لیے حساس تھے۔ ان مسائل کی طرف ان کی توجہ نے انہیں [[مناسک حج|1350 میں حج کے دوران]] نجف سے دنیا کے مسلمانوں کے لیے ایک بیان جاری کیا جس میں انہوں نے ان [[عالم اسلام|مسائل کے بارے میں بات کی جو اسرائیل نے عالم اسلام کے لیے پیدا کیے تھے۔]] [[فلسطین|نیز فلسطین کے]] مسئلے پر ان کے خصوصی نقطہ نظر کی وجہ سے انہوں نے 26 ستمبر 1980 کو اس سلسلے میں ایک فتویٰ جاری کیا جس میں انہوں نے [[تنظیم آزادی فلسطین|فلسطین لبریشن موومنٹ کی عسکری شاخ کی سرگرمیوں کی حمایت کے لیے مذہبی فنڈز مختص کرنے کی ضرورت پر زور دیا۔]] 19 اکتوبر 1347 میں کے نمائندوں کے ساتھ بات چیت الفتح بغداد میں فلسطینیوں مسلم دنیا اور ایک ہی بات چیت میں اظہار فلسطینی عوام کی جدوجہد بارے میں ان کے خیالات ہیں، انہوں نے ایک بار پھر کے مذہبی پہلوؤں کا حصہ مختص کرنے کے لئے ضروری تھا [[زکات|زکوة]] کو مجاہدین ، فلسطینیوں کا کہنا ہے کہ اس نے کہا اور اس حوالے سے اپنا فتویٰ مزید تفصیل سے پیش کیا۔ <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، صص. ۱۴۴ و ۱۴۵}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
عراق میں خمینی کی موجودگی کے ساتھ ساتھ ایران میں حالات ہنگامہ خیز اور غیر مستحکم تھے۔ خمینی کے وقتا فوقتا بیانات اور فتوے اس کے نام کو جلاوطنی کے سالوں میں بھولنے سے بچانے کے لیے کافی تھے۔ اس کے اندر بھی ، شاہ مخالف اسلامی تحریک جو 6 جون کی بغاوت کے بعد تشکیل پائی تھی ، شاہ کے جابرانہ اور فیصلہ کن اقدامات کے باوجود موجود ہے۔ کئی شخصیات اور شخصیات نے مختلف جماعتوں اور گروہوں کے ساتھ مل کر خمینی سے اپنی بیعت کا اعلان کیا۔ اس کی جلاوطنی کے کچھ عرصے بعد ، اسلامی اتحاد نامی ایک گروپ تشکیل دیا گیا ، جس کا مرکز تہران میں تھا۔ اس گروپ کے فعال ارکان قم میں خمینی کے بہت سے طالب علم تھے ، جیسے [[ہاشمی رفسنجانی]] اور جواد باہنر ۔ فروری 1964 میں اس گروپ کے چار ارکان نے اس وقت کے وزیر اعظم حسن علی منصور کو قتل کر دیا جو خمینی کی جلاوطنی میں ملوث تھے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی کی جلاوطنی کے دوران ، کوئی شخصیت - حتیٰ کہ خفیہ طور پر بھی - ان کے جانشین کے طور پر متعارف نہیں ہوئی تھی۔ تاہم ، اس وقت کے کئی علماء ، مثلا [[مرتضی مطہری|مرتضیٰ مطہری]] ، سید محمد بہشتی ، اور [[حسین علی منتظری]] ، ان کے ساتھ براہ راست یا بالواسطہ رابطے میں تھے اور جب ضرورت پڑی تو ان کی طرف سے بات کی۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی کی جلاوطنی کے دوران احتجاجی تحریک کو پھیلانے میں مدد کرنے والی شخصیات میں سے ایک [[علی شریعتی|علی شریعتی تھی]] ۔ یونیورسٹی سے تعلیم یافتہ دانشور سمجھا جاتا ہے ، اس نے اسلامی تصورات کے اظہار کا ایک نیا طریقہ تیار کیا جو جزوی طور پر [[مارکسیت|مارکسزم]] جیسے مغربی نظریات سے ماخوذ تھا۔ اس وجہ سے ان کی تحریروں اور کتابوں کو بہت سے علماء نے مسترد کر دیا۔ جب شریعت کے خیالات کے بارے میں پوچھا گیا تو خمینی نے تبصرہ کرنے سے انکار کرتے ہوئے کہا کہ "اس وقت بننے والی اسلامی تحریک میں کوئی اختلافات شاہ کی حکومت کے فائدے میں ہوں گے۔" گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ایران میں خمینی کی جلاوطنی کے دوران پیش آنے والا سب سے اہم واقعہ ، جس نے ان کی مسلسل مقبولیت کا اشارہ دیا ، جون 1975 میں 6 جون کے واقعے کی برسی کے موقع پر ہوا۔ اس دن ، فیضیہ اسکول میں متعدد طلباء نے مظاہرہ کیا ، اور جیسے ہی یہ اسکول کی عمارت سے باہر پھیل گیا ، مظاہرین کی ایک لہر نے بڑے پیمانے پر مظاہرے کیے اور مظاہرے کیے۔ احتجاج تین دن تک جاری رہا ، اس کے کمانڈوز کے ساتھ شاہ اور ایک بیڑے جس میں [[ہیلی کاپٹر|ہیلی کاپٹروں کے]] مظاہرین کے خلاف کریک ڈاؤن کرنے سے درجنوں ہلاک ہو گئے. خمینی نے اس واقعے کا جواب ایک بیان کے ساتھ دیا جس میں انہوں نے قم کا واقعہ اور ملک کے دیگر حصوں میں اسی طرح کے واقعات کو "سامراج سے فوری آزادی اور آزادی" کی علامت قرار دیا۔ <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۲۱۵}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
=== مصطفی خمینی کی وفات ===
[[پرونده:سید_مصطفی_خمینی.jpg|بائیں|تصغیر|221x221پکسل| سید مصطفی خمینی (1356-1309) لوگوں نے اس کے قتل کو حکومت اور ساوک سے منسوب کیا۔]]
یکم نومبر 1977 کو نجف میں سید مصطفی خمینی کو مشکوک طور پر قتل کر دیا گیا۔ ساوک مرکزی مجرم تھا ، اور وہ لوگ جنہوں نے ایرانی حکومت پر قتل کا الزام لگایا وہ سڑکوں پر نکل آئے اور [[قم]] ، [[تہران]] ، [[یزد]] ، [[مشہد]] ، [[شیراز]] اور [[تبریز]] شہروں میں مظاہرے کیے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی نے خود پرسکون اور سکون کا پیغام جاری کیا ، اس واقعے کو "الہی راز" قرار دیا اور ایرانی عوام پر زور دیا کہ وہ اپنا استحکام اور امید نہ گنوائیں۔ <ref>{{پک|سید علی‌اکبر محتشمی‌پور|۱۳۵۶|ک=شهیدی دیگر از روحانیت|ص=ص. ۲۷}}</ref>
خمینی نے خود پرسکون اور سکون کا پیغام جاری کیا ، اس واقعے کو "الہی راز" قرار دیا اور ایرانی عوام پر زور دیا کہ وہ اپنا استحکام اور امید نہ گنوائیں۔ <ref>{{پک|سید علی‌اکبر محتشمی‌پور|۱۳۵۶|ک=شهیدی دیگر از روحانیت|ص=ص. ۲۷}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
=== روزنامہ اطلاعات کا مضمون۔ ===
9 دسمبر 1977 کو نیم سرکاری اخبار انفارمیشن نے ایک مضمون شائع کیا جس میں خمینی پر توہین آمیز الفاظ سے حملہ کیا گیا۔ یہ مضمون ، جو کہ شاید ساواک نے شائع کیا تھا اور احمد راشدی مطلق کے [[عرف|نام]] سے ایک شخص نے لکھا تھا ، خمینی کو "غدار" کہا جو "بیرونی ممالک کے فائدے کے لیے کام کرتا ہے۔" گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
مضمون شائع ہونے کے دوسرے دن ، مشتعل مظاہرین کی ایک بڑی بھیڑ نے قم میں مظاہرہ کیا۔ 19 جنوری کو قم بغاوت کے طور پر جانا جانے والا مظاہرہ <ref name="jamaran49382">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.jamaran.ir/fa/4938/با_امام/حدیث_بیداری/امام_خمینی_و_استمرار_مبارزه(1356_ـ_1350)_|عنوان=امام خمینی و استمرار مبارزه (۱۳۵۶–۱۳۵۰)|تاریخ بازدید=۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱|ناشر=پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120718062059/http://www.jamaran.ir/fa/4938/%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87(1356_%D9%80_1350)_|archivedate=۱۸ ژوئیه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref>سیکورٹی فورسز کی طرف سے بڑے پیمانے پر دبایا گیا ، جس کے دوران بہت سے لوگ ہلاک یا زخمی ہوئے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
7 جنوری کے واقعات کے بارے میں جاننے کے بعد ، خمینی نے ایرانی عوام سے تعزیت پیش کی اور [[جمی کارٹر|جمی کارٹر کے]] ملک کے دورے کا حوالہ دیا ، جس کی وضاحت کرتے ہوئے انہوں نے "غیر قانونی بادشاہت کے جرم کے پچاس سال" اور "فوج کی بدعنوانی ، یونیورسٹی اور شاہی پارلیمنٹ۔ "آخر میں ، اس نے معاشرے کے تمام طبقات سے" لفظ کو متحد کرنے "کا مطالبہ کیا اور تقسیم کے خلاف خبردار کیا۔ <ref name="noorportal2">{{یادکرد وب|نشانی=http://noorportal.net/951/2455/16985/43818.aspx|عنوان=مروری بر تقویم زندگی حضرت امام خمینی (ره)|تاریخ بازدید=۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱|تاریخ=۱۲ بهمن ۱۳۸۹|سال=۱۳۸۹|ماه=بهمن|ناشر=noorportal.net|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110808162349/http://noorportal.net/951/2455/16985/43818.aspx|archivedate=۸ اوت ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
یہ مظاہرے مظاہروں کے ایک سلسلے کا آغاز تھے جو دن بہ دن تیز ہوتے گئے اور مسلسل تیسری ، ساتویں اور چالیسویں تقریبات کے انعقاد اور متاثرین کی یاد کے ساتھ جاری رہے<ref name="jamaran49383">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.jamaran.ir/fa/4938/با_امام/حدیث_بیداری/امام_خمینی_و_استمرار_مبارزه(1356_ـ_1350)_|عنوان=امام خمینی و استمرار مبارزه (۱۳۵۶–۱۳۵۰)|تاریخ بازدید=۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱|ناشر=پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120718062059/http://www.jamaran.ir/fa/4938/%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87(1356_%D9%80_1350)_|archivedate=۱۸ ژوئیه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref> اور بالآخر پہلوی حکومت کے خاتمے کا باعث بنے اور اسٹیبلشمنٹ اسلامی جمہوریہ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
=== نجف سے بغاوت کی قیادت ===
اس تمام عرصے کے دوران ، خمینی نے عملی طور پر متعدد پیغامات اور ٹیپ شائع کر کے لوگوں کے ساتھ اپنی رفاقت برقرار رکھی تھی جس میں انہوں نے عوام سے استقامت اور بادشاہت کے خاتمے اور اسلامی حکومت کے قیام تک بغاوت جاری رکھنے کی اپیل کی تھی۔ مثال کے طور پر ، انہوں نے اگست 1977 میں ایک پیغام میں کہا: اسلام کو اسے فوری طور پر ہر جگہ استعمال کرنا چاہیے اور کھل کر اٹھنا چاہیے۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
دوسری جگہ ، 6 جون کی بغاوت کی سالگرہ کے موقع پر ایک تقریر میں ، جو نجف چھوڑنے سے پہلے ان کی آخری تھی ، خمینی نے ایران میں شاہ اور امریکی مداخلت کے خلاف بغاوت کو مذہبی فریضہ قرار دیا اور اس دن کی تعریف کی: <ref name="noorportal3">{{یادکرد وب|نشانی=http://noorportal.net/951/2455/16985/43818.aspx|عنوان=مروری بر تقویم زندگی حضرت امام خمینی (ره)|تاریخ بازدید=۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱|تاریخ=۱۲ بهمن ۱۳۸۹|سال=۱۳۸۹|ماه=بهمن|ناشر=noorportal.net|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110808162349/http://noorportal.net/951/2455/16985/43818.aspx|archivedate=۸ اوت ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> "خرداد کی 15 تاریخ زندہ رہنا چاہیے… ایرانی قوم کو 15 خرداد کو نہیں بھولنا چاہیے۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
انہوں نے حکومت کو آزادی دینے کی پالیسیوں کو حکومت کو بچانے کی چال قرار دیا اور کہا: "ایران میں کیا صورتحال ہے؟ یہ کون سی آزادی ہے جو انہوں نے آزادی دی ہے؟ کیا آزادی دی جا سکتی ہے ؟! لفظ خود ایک جرم ہے۔ جس لفظ کو ہم نے آزادی دی وہ جرم ہے۔ آزادی عوام کی ہے۔ قانون نے آزادی دی ہے ، خدا نے لوگوں کو آزادی دی ہے ، اسلام نے آزادی دی ہے ، آئین نے لوگوں کو آزادی دی ہے۔ ہم نے کیا غلطی کی ہے! "میں تمہیں کیا دے سکتا ہوں؟"گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس پیغام میں ، خمینی نے امریکہ کو "مرکزی مجرم" کہا اور اس سلسلے میں کہا: "تمام مشکلات [ہمیں] امریکہ کے ہاتھ میں ہیں۔ دوسرے ہاتھ کا مجرم یہ بادشاہ ہے۔ ۔
اس پیغام میں ، خمینی نے امریکہ کو "مرکزی مجرم" کہا اور اس سلسلے میں کہا: "تمام مشکلات [ہمیں] امریکہ کے ہاتھ میں ہیں۔ دوسرے ہاتھ کا مجرم یہ بادشاہ ہے۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
یہ پیغامات ، جو ان کے حامیوں نے دوبارہ پیش کیے اور ملک میں بڑے پیمانے پر تقسیم کیے گئے ، نے اس وقت ایران کی ترقی میں اہم کردار ادا کیا۔ <ref group="پانویس">مجموعهٔ این سخنرانی‌ها در کتاب ''کوثر''، جلد اول تا سوم، قابل دسترسی‌اند.</ref>
یہ پیغامات ، جو ان کے حامیوں نے دوبارہ پیش کیے اور ملک میں بڑے پیمانے پر تقسیم کیے گئے ، نے اس وقت ایران کی ترقی میں اہم کردار ادا کیا۔ <ref group="پانویس">مجموعهٔ این سخنرانی‌ها در کتاب ''کوثر''، جلد اول تا سوم، قابل دسترسی‌اند.</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
=== جدوجہد کا تسلسل۔ ===
مظاہروں کے چالیس دن بعد ، بڑے شہروں میں لوگوں نے اپنی دکانیں بند کر دیں اور متاثرین کی یاد میں مارچ کیا۔ یہ تحریک ، جس نے احتجاج کی لہر کو جاری رکھنے اور اس میں شدت پیدا کرنے میں بڑا کردار ادا کیا ، قم میں اسی طرح کے واقعات کے ساتھ اختتام پذیر ہوئی۔ تبریز میں بڑے پیمانے پر مظاہرے ہوئے جن میں حکومتی فورسز کے ہاتھوں 100 سے زائد افراد کی ہلاکت ہوئی۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ان مظاہروں کے بعد ، 30 اپریل 1978 کو ، جو تبریز واقعہ کا 40 واں دن تھا ، مظاہروں کا دائرہ وسیع ہوا اور کئی شہروں میں لوگوں نے مظاہرے کر کے تبریز کے متاثرین کی یاد منائی۔ اس دن ، زیادہ تر جبر یزد شہر میں ہوا ، جہاں سرکاری فورسز نے شہر کی مرکزی مسجد میں جمع ہونے والے مظاہرین کی ایک بڑی تعداد پر فائرنگ کی۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
مئی کے وسط میں ، تہران شہر میں احتجاج کا پیمانہ تیز ہوگیا ، تاکہ جون 1963 کے بعد پہلی بار شہر مارشل بن گیا اور فوج سڑکوں پر نکل آئی۔ جون میں ، شاہ نے احتجاج کی لہر کو روکنے کے لیے اپنے مخالفین کو رعایت دینے پر غور کیا۔ اس نے اس سمت میں اٹھائے گئے اقدامات میں سے ایک پہلوی کیلنڈر کو ترک کرنا تھا۔ ان اقدامات کے باوجود حکومت نے اپوزیشن کو دبانا جاری رکھا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
[[اصفہان|اسی سال 17 اگست کو اصفہان کے]] لوگوں کے وسیع پیمانے پر مظاہروں کی وجہ سے حکومت نے شہر کا کنٹرول کھو دیا۔ اس کے بعد فوج نے مداخلت کی اور لوگوں اور مظاہرین پر حملہ کرکے سیکڑوں شہریوں کو ہلاک کیا۔ اس واقعے کے دو دن بعد ریکس آبادان سنیما کا واقعہ پیش آیا ، جہاں سنیما ہال سے باہر نکلنے کے بند ہونے اور آگ لگنے سے 410 عام لوگ جھلس گئے۔ لوگوں نے اس واقعے کے لیے حکومت کو ذمہ دار ٹھہرایا ، جس نے آنے والے مہینوں میں احتجاج کا سیلاب بھڑکا دیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس [[عید الفطر|سال عید الفطر کے]] دن ، جو 4 ستمبر کے ساتھ ہوا ، بڑے شہروں میں بڑی تعداد میں مظاہرے جاری رہے۔ ایک اندازے کے مطابق چار لاکھ کی تعداد میں مظاہرین نے متفقہ طور پر شاہی حکومت کے خاتمے اور خمینی کی قیادت میں اسلامی حکومت کے قیام کا مطالبہ کیا۔ ان بڑے پیمانے پر احتجاج پر بادشاہ اور حکومت کا رد عمل مارشل لاء کا قیام اور کرفیو نافذ کرنا اور اہم شہروں میں مظاہروں پر پابندی تھا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اسی ستمبر کو مظاہرین کا ایک ہجوم تہران کے ژالہ ی اسکوائر <ref group="پانویس">نام این میدان بعدها به «میدان شهدا» تغییر پیدا کرد.</ref> میں جمع ہوا اور فوجیوں نے چوک کو ہر طرف سے روکنے پر حملہ کیا۔ یہ واقعہ ، جسے بعد میں 8 ستمبر کے احتجاج اور "بلیک فرائیڈے" کے نام سے جانا جاتا ہے ، 2 ہزار عام شہری ہلاک ہوئے۔ حکومت نے مظاہرین کو دبانے کے لیے امریکی فراہم کردہ [[ہیلی کاپٹر|ہیلی کاپٹر استعمال کیے۔]] <ref name="al-islam5" />گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اس واقعے کے بعد ، تہران اور گیارہ دیگر بڑے شہروں میں غیر معینہ مدت کے لیے سرکاری طور پر مارشل لاء نافذ کر دیا گیا۔ لیکن لوگوں نے خمینی کے پیغامات سے متاثر ہو کر مارشل لاء کو نظر انداز کر دیا اور اپنا احتجاج پھیلا دیا۔ ان حالات میں ، "اللہ اکبر" ، "شاہ کو موت" اور "خمینی کو سلام" کی چیخوں کو مشین گن فائر کی آواز کے ساتھ ملایا گیا ، جو کسی دوسرے سے زیادہ قابل سماعت ہے۔ <ref name="jamaran49384">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.jamaran.ir/fa/4938/با_امام/حدیث_بیداری/امام_خمینی_و_استمرار_مبارزه(1356_ـ_1350)_|عنوان=امام خمینی و استمرار مبارزه (۱۳۵۶–۱۳۵۰)|تاریخ بازدید=۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱|ناشر=پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120718062059/http://www.jamaran.ir/fa/4938/%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87(1356_%D9%80_1350)_|archivedate=۱۸ ژوئیه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ان واقعات اور جبر کے بعد ، ایسا لگتا تھا کہ حکومت اور شاہ ایک ایسے مقام پر پہنچ گئے ہیں جہاں واپس جانے کی کوئی گنجائش نہیں ہے ، اور تشدد اور جبر پہلوی حکومت کو روز بروز اپنے اختتام کے قریب لا رہے ہیں۔ <ref name="al-islam55">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.al-islam.org/imambiography/5.htm|عنوان=The Islamic Revolution, 1978-79|تاریخ بازدید=۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱|نویسنده=Hamid Algar|ناشر=The Institute for Compilation and Publicationof Imam Khomeini's Works (International Affairs Department)|زبان=انگلیسی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121130095528/http://www.al-islam.org/imambiography/5.htm|archivedate=۳۰ نوامبر ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ان تقریبات کے ساتھ ساتھ ، خمینی نے پیغامات اور اعلانات بھیج کر لوگوں کا ساتھ دیا۔ ان پیغامات میں ، جو چھپے ہوئے بیانات اور ٹیپ دونوں میں شائع ہوئے ، خمینی نے لوگوں کو ان کی مزاحمت کے خطرے پر مبارکباد دی ، شاہ اور حکومت کے اقدامات کو "مجرمانہ" قرار دیا اور قتل و غارت گری کا ذمہ دار امریکہ کو قرار دیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اسی وقت ، امریکی صدر جمی کٹر نے کرسمس 1977 میں تہران کا سفر کیا ، "دنیا کے ایک انتہائی دباؤ والے علاقے میں استحکام کے لیے" شاہ کی تعریف کی۔ <ref>''[[نیویورک تایمز]]''، ۲ ژانویهٔ ۱۹۷۸</ref> اس [[شاہ زمان خان|وقت ، شاہ امریکہ]] کی فوری سیاسی اور فوجی حمایت کے تحت تھا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی ، ان دنوں ایرانی عوام کے تاریخی اتحاد کا ادراک کرتے ہوئے جانتا تھا کہ اگر یہ انقلابی تحریک پھل نہیں دیتی تو اس تحریک کو دوبارہ تعمیر کرنا اور دوبارہ قائم کرنا ناممکن ہوگا۔ لہذا ، اس نے ہر ایک کو شاہ کے ساتھ سمجھوتہ کرنے کی کوشش کے خلاف یا اس کے الفاظ اور سمجھوتہ کرنے والے عمل سے دھوکہ دینے کے خلاف خبردار کیا۔ انہوں نے عید الفطر کے مظاہروں کے بعد ایک بیان جاری کیا جس میں ایرانی عوام سے اپیل کی گئی کہ وہ احتجاج کو جاری رکھتے ہوئے حکومت پر اپنا دباؤ بڑھائیں اور سستی نہ کریں۔اسلامی انصاف اور حکومت کا قیام اسی پر مبنی ہے۔ <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد اول، ص. ۹۷}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
=== پیرس میں خمینی ===
شاہ کی جانب سے عوامی احتجاج کے خلاف ایک اور اقدام خمینی کو عراق سے دوسرے مقام پر منتقل کرنے کا فیصلہ تھا ، یہ فرض کرتے ہوئے کہ خمینی کی نجف سے علیحدگی اور ایران سے ان کی روانگی کے ساتھ ، ایرانی عوام تک ان کے پیغامات اور الفاظ پہنچانا ممکن تھا۔ تباہ عراقی حکومت [[نیو یارک شہر|نے نیویارک شہر]] میں ایرانی اور عراقی وزرائے خارجہ کے درمیان ملاقات پر بھی اتفاق کیا۔ عراقی حکومت نے اس فیصلے کی مخالفت نہیں کی کیونکہ خمینی نے ہمیشہ انتباہات کو نظر انداز کیا اور ان کا جواب دیتے ہوئے ایک بار کہا: "میں بھی سیاستدان اور مذہبی ہوں۔ میں اپنے سیاسی نظریات سے کبھی انحراف نہیں کروں گا۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
اس فیصلے کے بعد یکم اکتوبر 1978 کو بعثی قوتوں نے خمینی کے گھر کا محاصرہ کیا۔ عراق میں سیکورٹی کے سربراہ نے خمینی کے ساتھ ایک ملاقات میں اسے بتایا کہ ایک تسلسل اس کے ملک میں قیام ، سیاست میں عدم مداخلت اور کسی بھی سیاسی سرگرمی اور خمینی سے دور ہونے کی شرط رکھتا ہے ، جبکہ اس شرط کو قبول نہیں کرتے ، کہ "ذمہ داری کی وجہ سے کہ [[عالم اسلام|قوم اسلام]] خاموش رہنے کو ناپسند محسوس کرتی ہے۔ » <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۰|ک=کوثر|ص=جلد سوم، ص. ۵۳۲}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
12 اکتوبر کو ، وہ عراق سے کویت کے لیے روانہ ہوا ، لیکن اسے سرحد سے ملک میں داخل ہونے کی اجازت نہیں تھی۔ ایسا لگتا ہے کہ کویتی حکومت نے ایرانی حکومت کی درخواست پر خمینی کو ملک میں داخل ہونے سے روک دیا ہے۔
12 اکتوبر کو ، وہ عراق سے کویت کے لیے روانہ ہوا ، لیکن اسے سرحد سے ملک میں داخل ہونے کی اجازت نہیں تھی۔ ایسا لگتا ہے کہ کویتی حکومت نے ایرانی حکومت کی درخواست پر خمینی کو ملک میں داخل ہونے سے روک دیا ہے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
تھوڑی دیر کے لیے گھومنے پھرنے اور [[الجزائر|الجیریا]] ، [[لبنان]] اور [[سوریہ|شام]] جیسے ممالک کو اپنی اگلی منزلوں کے نام دینے کے بعد ، خمینی اپنے دوسرے بیٹے سید احمد <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۰|ک=کوثر|ص=جلد اول، ص. ۴۳۴}}</ref> مشورہ کرنے کے بعد [[پیرس]] روانہ ہو گئے جو اس کے ساتھ تھے۔ وہ 5 اکتوبر کو پیرس پہنچا اور دو دن بعد اس ملک میں رہنے والے ایک ایرانی کے گھر میں آباد ہوا جو کہ پیرس کے نواحی علاقے نوفلوچاتو میں واقع ہے۔ <ref name="jamaran49392">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.jamaran.ir/fa/4939/با_امام/حدیث_بیداری/هجرت_امام_خمینی_از_عراق_به_پاریس_#_edn73|عنوان=هجرت امام خمینی از عراق به پاریس|تاریخ بازدید=۱۸ سپتامبر ۲۰۱۱|ناشر=پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120717174351/http://www.jamaran.ir/fa/4939/%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB_%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C/%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82_%D8%A8%D9%87_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3_#_edn73|archivedate=۱۷ ژوئیه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
[[فائل:Imam_in_Paris.jpg|بائیں|تصغیر|250x250پکسل| نوفلوشاتو میں خمینی اسے فرانس میں زیادہ آزادی حاصل تھی ، اور عراق میں اپنے وقت کے بعد سے نہ صرف اس کے ایران میں اپنے حامیوں کے ساتھ روابط بڑھ گئے تھے ، بلکہ اس نے صحافیوں کی موجودگی سے عالمی برادری کی توجہ بھی اپنی طرف مبذول کرائی تھی۔]]
خمینی کی پیرس آمد کی خبر نے ایران میں خوشی کی لہر دوڑا دی اور ان کے حامیوں کی پریشانیوں اور پریشانیوں کو دور کر دیا۔ <ref name="noorportal4">{{یادکرد وب|نشانی=http://noorportal.net/951/2455/16985/43818.aspx|عنوان=مروری بر تقویم زندگی حضرت امام خمینی (ره)|تاریخ بازدید=۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱|تاریخ=۱۲ بهمن ۱۳۸۹|سال=۱۳۸۹|ماه=بهمن|ناشر=noorportal.net|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110808162349/http://noorportal.net/951/2455/16985/43818.aspx|archivedate=۸ اوت ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
[[فرانس|خمینی خود عراق سے علیحدگی اور فرانس]] جانے کی کہانی کو یوں بیان کرتے ہیں: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد ششم، صص. ۲۲۶ و ۲۲۷}}</ref> ، ہم کھڑے نہیں ہو سکتے۔ میں نے جواب دیا ، میری کوئی ذمہ داری نہیں ہے ، آپ کی ذمہ داری ہے۔ میرا ایک مذہبی فریضہ ہے ، میں عمل کرتا ہوں اور میں آپ کے عزم پر توجہ نہیں دیتا۔ میں منبر پڑھتا ہوں اور اعلانات جاری کرتا ہوں اور ٹیپ بھر کر بھیجتا ہوں۔ یہ میرا ہوم ورک ہے۔ آپ کو جو بھی کرنا ہے ، عمل کریں… میں چلا گیا اور… میں عراقی حکومت کی نگرانی میں کویت کی سرحد پر آیا ، اور کویت کی سرحد پر وہی دباؤ جو عراقی حکومت پر تھا کویتی حکومت پر تھا… ہم وہاں سے واپس آئے وہ ہمیں بصرہ اور وہاں سے بغداد لے گئے ، اور میں نے دیکھا کہ اگر ہم اس اسلامی ریاست سے کہیں بھی جائیں تو یہ معاملہ ہے۔ تو ہم نے فیصلہ کیا - بغیر کسی سابقہ سوچ کے - کہ ہم فرانس جا رہے ہیں۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.۔
 
اپنی تقریر کے ایک اور حصے میں ، وہ کہتا ہے: "اگر میں ٹھہرتا تو میں ایرانی عوام کے سامنے مجرم محسوس کرتا ، لیکن [میں نے دیکھا] کہ میں لاتعلق نہیں رہ سکتا۔ ۔
اپنی تقریر کے ایک اور حصے میں ، وہ کہتا ہے: "اگر میں ٹھہرتا تو میں ایرانی عوام کے سامنے مجرم محسوس کرتا ، لیکن [میں نے دیکھا] کہ میں لاتعلق نہیں رہ سکتا۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی کے پیرس کے دورے کے آغاز پر فرانسیسی حکومت کے عہدیداروں نے انہیں صدر کی رائے سے آگاہ کیا کہ خمینی کو کسی بھی سیاسی سرگرمی سے گریز کرنا چاہیے۔ انہوں نے سخت رد عمل کا اظہار کرتے ہوئے کہا کہ "اس طرح کی پابندیاں جمہوریت کے دعوے کے خلاف ہیں" اور "اگر اسے ہوائی اڈے سے ہوائی اڈے اور ملک سے دوسرے ملک کا سفر کرنے پر مجبور کیا گیا تو وہ اپنے مقاصد سے دستبردار نہیں ہوگا۔" » <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۰|ک=کوثر|ص=جلد اول، ص. ۴۳۴}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
[[والری جسکار دایستان|اس وقت کے فرانسیسی صدر ویلری گسکارڈ ڈی ایسٹنگ]] نے اپنی یادداشتوں میں لکھا تھا کہ انہوں نے خمینی کو فرانس سے نکالنے کا حکم دیا تھا ، لیکن آخری لمحے میں شاہ کے سیاسی نمائندوں نے لوگوں کی جانب سے تیز اور بے قابو ردعمل کے خطرے سے خبردار کیا اور انکار کیا ایران اور یورپ میں نتائج وہ ذمہ دار تھے۔ <ref>{{پک|والری ژیسکاردستن|۱۳۶۸|ک=قدرت و زندگی|ص=ص. ۱۰۲}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی کے لیے ایک غیر مسلم ملک میں رہنے کا تجربہ پریشان کن معلوم ہوتا تھا ، چنانچہ اس نے 10 اکتوبر 1957 کو نوفلوشیٹو میں بلیک فرائیڈے واقعہ کی 40 ویں سالگرہ کے موقع پر جاری کردہ ایک بیان میں کسی بھی مسلمان کے لیے اپنی خواہش کا اظہار کیا۔ وہ ملک جہاں اس کی [[آزادی گفتار|آزادی اظہار]] کی ضمانت دی گئی تھی۔ <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد دوم، ص. ۱۴۳}}</ref> اس وقت کوئی بھی مسلم ملک ایسی شرط قبول کرنے کو تیار نہیں تھا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
خمینی کی نجف سے روانگی نے نہ صرف احتجاج کو کم کیا بلکہ ان میں اضافہ بھی کیا ، تاکہ یہ کہا جا سکے کہ خمینی کو عراق سے باہر پہلوی حکومت میں منتقل کرنے کا منصوبہ عملی طور پر ناکام ہو گیا۔ تہران کے ساتھ پیرس سے ٹیلی فون پر رابطہ نجف کی نسبت بہت آسان تھا ، اور خمینی نے اپنے پیغامات اور احکامات ایرانی عوام کو اپنی رہائش گاہ سے پہنچائے اور ان کی تحریک کی قیادت کی۔ <ref group="پانویس">این پیام‌ها در جلدهای سوم، چهارم، پنجم و ششم صحیفهٔ نور درج شده‌اند.</ref> اس کے علاوہ ، بہت سے صحافیوں کی موجودگی جنہوں نے پوری دنیا سے پیرس کا سفر کیا تھا ، ان کے الفاظ اور تصویر مختصر وقت کے بعد عالمی میڈیا میں شائع ہونے کا سبب بنی۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
نوفیل لوشاتو میں اپنے چار مہینوں کے دوران ، خمینی نے دنیا بھر کے کئی نیوز آؤٹ لیٹس کی توجہ اپنی طرف مبذول کرائی ، اور ان کے ساتھ ان کی متعدد گفتگو اور انٹرویوز نے دنیا کو ان کے خیالات اور خیالات سے زیادہ واقف کروایا۔ اس وقت کے دوران ، نوفل لوشاتو گاؤں نے عام لوگوں ، علماء ، طلباء ، دانشوروں ، سیاستدانوں اور دنیا بھر کے مختلف میڈیا کے صحافیوں کے روزانہ ہجوم کا مشاہدہ کیا ، جو ایک بوڑھے آدمی سے ملنے کے لیے بے تاب تھے جو دور سے ایک عظیم انقلاب کی قیادت کر رہا تھا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
=== بادشاہت کے آخری دن۔ ===
[[برطانوی نشریاتی ادارہ|11 اکتوبر 1978 کو بی بی سی کے]] نامہ نگار کو انٹرویو دیتے ہوئے خمینی نے کہا: " <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد سوم، ص. ۵۱۴}}</ref> ۔اس حکومت کا خاتمہ ہونا چاہیے اور پھر پارلیمنٹ بنانے کے لیے ریفرنڈم ہونا چاہیے۔
 
انہوں نے پہلوی حکومت کے خاتمے کے بعد قائم کی جانے والی حکومت کے طول و عرض کی وضاحت کرتے ہوئے کئی دوسری تقاریر بھی دیں۔ <ref name="imam-khomeini.info8622">{{یادکرد وب|نشانی=http://imam-khomeini.info/BiographyDetail-862.aspx|عنوان=تبعید به پاریس|تاریخ بازدید=۱۸ سپتامبر ۲۰۱۱|ناشر=سایت جامع اطلاع‌رسانی امام خمینی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111005205848/http://imam-khomeini.info/BiographyDetail-862.aspx|archivedate=۵ اکتبر ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
انہی دنوں میں ، ایک ایرانی سیاستدان نے یہ مسئلہ اٹھایا کہ خمینی کو ’’ تکلیف ‘‘ اور ’’ حکومت کی طرف سے ہراساں کیا جانا ‘‘ ہے کہ خمینی کو ابھی بھی اس پر قابو پانے کی ضرورت ہے۔ خمینی نے اپنی ایک تقریر میں اس کے بارے میں تفصیل سے بات کی۔ انہوں نے اس تقریر کے ایک حصے میں کہا: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد چهارم، ص. ۳۰۳}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
"میں نے جیل ، محاصرے ، یا جلاوطنی میں زیادہ تکلیف برداشت نہیں کی ، اور مجھے ان تمام مراحل میں کوئی ذاتی پریشانی یا تکلیف نہیں ہوئی۔ ہم دکھ ، اس قوم کے دکھ۔ "میں ان لوگوں کے بارے میں سوچتا ہوں جنہوں نے اپنے بچوں اور بیٹوں کو قتل کیا۔
"میں نے جیل ، محاصرے ، یا جلاوطنی میں زیادہ تکلیف برداشت نہیں کی ، اور مجھے ان تمام مراحل میں کوئی ذاتی پریشانی یا تکلیف نہیں ہوئی۔ ہم دکھ ، اس قوم کے دکھ۔ "میں ان لوگوں کے بارے میں سوچتا ہوں جنہوں نے اپنے بچوں اور بیٹوں کو قتل کیا۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ایران میں ایک ہی وقت میں ، شاہ مسلسل بدل رہا تھا اور حکومت کی تعمیر نو کر رہا تھا۔ شروع میں ، انہوں نے جمشید [[امیر عباس ہویدا|اموزگر کی]] جگہ ہویدا کو لیا ، جو تیرہ سال تک وزیر اعظم کے عہدے پر فائز رہے۔ اس کے بعد انہوں نے جعفر شریف نامی ایک قدامت پسند کو وزیر اعظم مقرر کیا۔ امامی کی معزز حکومت ، جس کا نعرہ "قومی مفاہمت کی حکومت" تھا ، دو ماہ سے زیادہ نہیں چل سکا۔ شریف امامی کی علماء کے ساتھ صلح اور تعلقات قائم کرنے کی کوششیں ، بشمول [[قم]] میں محمد کاظم شریعتمداری سے ان کی ملاقات کا بھی حکومت مخالف تحریکوں پر کوئی اثر نہیں ہوا۔ <ref name="jamaran4938" /> اس کے بعد ، 6 نومبر کو ، شاہ نے غلامریزا اظہری کی سربراہی میں ایک فوجی حکومت قائم کی۔ واضح طور پر اس کے اقدام نے امریکہ کی تجویز پر بڑھتے ہوئے جبر اور تشدد پر بڑا اثر ڈالا۔ <ref name="jamaran4939" />گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ان اقدامات میں سے کوئی بھی ایرانی عوام کے احتجاج کی لہر کو متاثر نہیں کر سکتا۔ شاہ اس وقت اپنی بے بسی کی انتہا پر تھا اور یہاں تک کہ اس نے امریکی اور برطانوی سفیروں سے اس کا حل طلب کیا ، لیکن ان کے منصوبے ناکام رہے۔ <ref>{{پک|محمدرضا پهلوی|۱۳۸۹|ک=پاسخ به تاریخ|ص=صص. ۳۵۰ تا ۳۶۴}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
نوفیل لوشاتو میں خمینی بغاوت کی قیادت کرتے رہے اور پیغامات اور بیانات بھیجتے رہے۔ جب پہلوی حکومت نے نومبر 1977 میں [[مشہد]] [[مزار امام علی رضا|میں علی ابن موسیٰ رضا کے مزار]] پر حملہ کیا ، جس میں عام لوگ مارے گئے یا زخمی ہوئے ، خمینی نے ایک بیان میں اس واقعے پر رد عمل ظاہر کیا: شاہ نے گیلے اور خشک کو آگ لگا دی ، اور اس مجرم کا اسلام پر سب سے بڑا دھچکا حضرت علی ابن موسیٰ رضا صلوات اللہ کی قدس عدالت کو بند کرنا تھا۔ یہ مقدس دربار رضا خان کے دور میں مشین گن تھا ، اور گوہرشاد مسجد کا قتل عام ہوا۔اس ظالم کے زوال کے لیے اٹھو۔ اس آلہ کی اطاعت [طاغوت اور حرم کی اطاعت ہے۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.ہے۔
 
[[محرم (مہینہ)|23 دسمبر کو ، محرم کے]] آغاز سے ایک ہفتہ قبل ، خمینی نے ایک بیان جاری کیا جس میں اس ماہ کو "اسلام کے سپاہیوں ، پیغمبر اسلام ، اور امام حسین کے پیروکاروں کے ہاتھوں میں خدا کی تلوار ، شہداء" کہا گیا۔ بیان میں ، انہوں نے لوگوں سے "اس مہینے کو استعمال کرنے" اور "خدا پر یقین رکھنے" کا مطالبہ کیا اور ان سے "ظلم کے درخت کی باقی جڑوں کو خشک کرنے" کا مطالبہ کیا۔ » <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد سوم، ص. ۲۲۵}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
محرم کے آغاز کے ساتھ ہی ملک میں احتجاج بڑے پیمانے پر جاری رہا۔ ہزاروں [[کفن|سوگوار]] مختلف شہروں میں سڑکوں پر نکل آئے جبکہ [[فوجی قانون|مارشل لاء کے]] قیام نے مظاہرین کی تعداد کم کرنے پر کوئی اثر نہیں کیا۔
محرم کے آغاز کے ساتھ ہی ملک میں احتجاج بڑے پیمانے پر جاری رہا۔ ہزاروں [[کفن|سوگوار]] مختلف شہروں میں سڑکوں پر نکل آئے جبکہ [[فوجی قانون|مارشل لاء کے]] قیام نے مظاہرین کی تعداد کم کرنے پر کوئی اثر نہیں کیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
محرم کے نویں مہینے میں ، تہران میں دس لاکھ افراد نے بڑے پیمانے پر مظاہروں میں شرکت کی جس میں بادشاہت کے خاتمے کا مطالبہ کیا گیا۔ اگلے دن - [[عاشورا|عاشورہ]] - شہر میں 20 لاکھ سے زیادہ مظاہرین سڑکوں پر نکل آئے ، انہوں نے 17 آئٹم کا مشترکہ بیان جاری کرتے ہوئے خمینی کی قیادت میں اسلامی حکومت کے قیام کے اپنے اہم مطالبے کا اعلان کیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
جیسے جیسے لوگ مظاہرے کرتے رہے ، شاہ کی حکومت آہستہ آہستہ ختم ہو گئی۔ اگرچہ فوج نے لوگوں کو مارنا جاری رکھا ، لیکن یہ ان پر قابو پانے میں زیادہ موثر نظر نہیں آتی تھی۔ دوسری طرف ، ایرانی حکومت سازگار معاشی صورت حال میں نہیں تھی ، کیونکہ 17 دسمبر کو ایک عام ہڑتال پورے ملک میں پھیل گئی اور اگلے دنوں میں جاری رہی۔ یہ اقدام ، جو شاہ کی حکومت کے خلاف جدوجہد کو آگے بڑھانے میں خمینی کے کامیاب طریقوں میں سے ایک سمجھا جاتا تھا ، شاہ کی حکومت کے آخری مہینوں میں حکومت اور وزارتوں اور فوجی مراکز کے اہم ستونوں تک بڑھا دیا گیا اور ملازمین کی ہڑتال کے نتیجے میں آئل کمپنیاں اور بینک اور حساس سرکاری مراکز
 
شاہ ، جو اپنے دور کے اختتام کے قریب تھا ، نے اسلامی ریاست کے قیام کو روکنے کے لیے لبرل اور سیکولر قوم پرست سیاستدانوں کی حکومت قائم کی۔ 4 جنوری 1957 کو قومی محاذ کے رکن [[شاپور بختیار]] کو نائب وزیر اعظم اظہری کو وزیر اعظم مقرر کیا گیا۔ دنیا کی چار صنعتی ممالک کے رہنماؤں نے گواڈیلوپ کانفرنس میں ملاقات کی اور سب نے بختیار کی حمایت پر اتفاق کیا۔ <ref group="پانویس">شرح این کنفرانس و تصمیمات گرفته‌شده در آن، در {{پک|والری ژیسکاردستن|۱۳۶۸|ک=قدرت و زندگی|ص=ص. ۱۰۲}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
13 جنوری کو جلال الدین تہرانی کی سربراہی میں نو رکنی وائسرائے کونسل کی تشکیل کا اعلان کیا گیا۔ کونسل کو اس کی غیر موجودگی میں بادشاہ کا اختیار سنبھالنے کا کام سونپا گیا تھا۔ ان میں سے کسی بھی عمل نے خمینی کے اس مقصد کو حاصل کرنے کے عزم پر کوئی اثر نہیں ڈالا جو اب بہت قریب نظر آرہا ہے۔ نو افراد کی کونسل کے قیام کے دوسرے دن ، نوفلوشاتو سے خمینی نے [[عبوری حکومت ایران|کونسل آف اسلامی انقلاب کے]] نام سے ایک کونسل بنائی جس کا مقصد بختیار حکومت کی جگہ ایک عبوری حکومت مقرر کرنا تھا۔ اس سے پہلے ، نومبر میں ، اس نے سید محمد بہشتی اور [[مرتضی مطہری|مرتضیٰ مطہری]] کو انقلابی کونسل کے لیے موزوں امیدواروں کی شناخت اور تعارف کرانے کا کام سونپا۔ <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد چهارم، ص. ۳۰۷}}</ref> اس کارروائی کو خمینی کے پیرس میں قیام کے دوران سب سے اہم فیصلہ سمجھا جا سکتا ہے۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ان دنوں میں ، خمینی ، جیسا کہ وہ کہتے ہیں ، دن میں 16 گھنٹے سے زیادہ کام کیا ، اور ان دنوں ان کا سب سے اہم پیشہ انٹرویوز ، بات چیت ، لیکچرز ، رپورٹیں پڑھنا ، خطوط اور ٹیلی گرام کا جائزہ لینا ، اور ان کا جواب دینا تھا۔ <ref>مصاحبه با یک خبرنگار فرانسوی در ۷ دی ۱۳۵۷، {{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد پنجم، ص. ۳۰۱}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
17 دسمبر 1978 کو شاہ اور ان کی اہلیہ ایک نامعلوم مدت کے لیے ایران سے چلے گئے۔ اس کی کارروائی ، جس سے مغرب کو مجبور کرنے کا امکان ہے ، ایک "عارضی غیر موجودگی" کہلاتی ہے۔ [[مراکش]] ایک ایسا ملک تھا جسے شاہ نے اپنی منزل کے طور پر منتخب کیا تھا۔ وہاں وہ اس ملک کے بادشاہ شاہ حسن کے مہمان تھے۔ کہا جاتا ہے کہ یورپی ممالک کے سفر کے لیے ان کی کوششیں رائیگاں گئیں ، [[فرانس]] ، [[ہسپانیہ|اسپین]] ، [[انگلستان|برطانیہ]] اور [[سویٹذرلینڈ|سوئٹزرلینڈ]] نے انہیں آگاہ کیا کہ ان کی حفاظت کی ضمانت نہیں ہے۔ <ref name="noorportal" />گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
شاہ کی ایران سے روانگی کی خبر پھیلنے کے بعد پورے ملک میں خوشی کی لہر پھیل گئی۔ اسی دن اور 20:30 پر ، خمینی نے ایک مختصر پیغام جاری کیا جس میں کہا گیا: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد پنجم، ص. ۴۸۱}}</ref>
 
شاہ کی ایران سے روانگی پہلوی حکومت کی 50 سالہ مجرمانہ حکومت کے خاتمے کا پہلا قدم ہے ، جو ایرانی عوام کی بہادری کی جدوجہد کی پیروی کرتا ہے۔ میں قوم کو اس مرحلہ وار کامیابی پر مبارکباد دیتا ہوں اور میں قوم کو بیانات جاری کروں گا۔ ۔
شاہ کی ایران سے روانگی پہلوی حکومت کی 50 سالہ مجرمانہ حکومت کے خاتمے کا پہلا قدم ہے ، جو ایرانی عوام کی بہادری کی جدوجہد کی پیروی کرتا ہے۔ میں قوم کو اس مرحلہ وار کامیابی پر مبارکباد دیتا ہوں اور میں قوم کو بیانات جاری کروں گا۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
انہوں نے اس پیغام میں دو اہم فیصلوں کا بھی اعلان کیا: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد پنجم، ص. ۴۸۱}}</ref>
 
"ایک ہم جلد ہی ایک عبوری عبوری حکومت متعارف کرائیں گے تاکہ آئین ساز اسمبلی کے انتخابات کرائے جائیں اور ایک نیا آئین منظور کیا جائے۔ ب میری ایران واپسی جلد سے جلد موقع پر کی جائے گی۔ ۔
"ایک ہم جلد ہی ایک عبوری عبوری حکومت متعارف کرائیں گے تاکہ آئین ساز اسمبلی کے انتخابات کرائے جائیں اور ایک نیا آئین منظور کیا جائے۔ ب میری ایران واپسی جلد سے جلد موقع پر کی جائے گی۔ ۔گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
اسی دن ، اس نے انٹرویو کے لیے مختلف ذرائع ابلاغ سے صحافیوں کی درخواستوں کا مثبت جواب دیا اور اپنے دوسرے خیالات کا اظہار کیا۔ دوسری چیزوں کے علاوہ ، اس نے اس وقت کہا: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد پنجم، ص. ۴۸۴}}</ref>
اسی دن ، اس نے انٹرویو کے لیے مختلف ذرائع ابلاغ سے صحافیوں کی درخواستوں کا مثبت جواب دیا اور اپنے دوسرے خیالات کا اظہار کیا۔ دوسری چیزوں کے علاوہ ، اس نے اس وقت کہا: <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد پنجم، ص. ۴۸۴}}</ref>گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
"میں قوم سے اپیل کرتا ہوں کہ وہ ملک کے نظم و ضبط کا خیال رکھے اور ہمارے غیرت مند نوجوانوں کو شہروں ، دیہاتوں اور بستیوں کا کنٹرول سنبھال لے۔ ۔
سطر 472:
ایک اور پیغام میں انہوں نے احتجاج جاری رکھنے کی ضرورت ، عبوری حکومت کی تشکیل اور وزراء اور فوجی حکام کے استعفوں کے بارے میں بات کی۔ <ref>{{پک|روح‌الله خمینی|۱۳۶۱|ک=صحیفهٔ نور|ص=جلد پنجم، صص. ۴۸۶ و ۴۸۷}}</ref>
 
ان حالات میں ، انقلاب کی فتح کے لیے ، شاہ کو ملک واپس لانے کے لیے [[مسلح بغاوت|صرف بختیار کو ہٹانا اور ممکنہ بغاوت کی روک تھام ضروری تھی۔]] جب جلال الدین تہرانی خمینی سے ملنے کے لیے ایران سے پیرس کے لیے روانہ ہوئے ، خمینی صرف اس وقت ان سے ملنے پر راضی ہوئے جب انہوں نے وائسرالٹی کونسل سے استعفیٰ دے دیا اور اسے غیر قانونی قرار دیا۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
ان دنوں ایرانی فوج بھی تباہی کے دہانے پر تھی اور یہ ایک ایسے وقت میں تھا جب انقلاب میں شامل ہونے والے افسروں اور سپاہیوں کی تعداد میں دن بہ دن اضافہ ہو رہا تھا۔ جب امریکہ عمومی طور پر HUYSER ، یورپ میں نیٹو افواج کا ڈپٹی کمانڈر ماموریٹ فوجی بغاوت کے امکانات کا جائزہ لینے کے لیے آیا تو اس نے اطلاع دی کہ "اس طرح کے پروگرام کے بارے میں سوچنا" بھی بے معنی سمجھا جائے گا۔ وہ جو دو مہینوں سے ایک خفیہ مشن کے لیے تہران میں تھا ، نے بعد میں کہا کہ اس مشن کا مقصد بختیار کے لیے فوجی مدد حاصل کرنا اور اس کی حکومت کو منظم کرنا ، ہڑتالیں توڑنا اور آخر کار شاہ کو واپس لانے کے لیے فوجی بغاوت کی تیاری کرنا تھا۔ 28 اگست 1332 کو اعلان کیا گیا۔ <ref>{{پک|رابرت هایزر|۱۳۶۵|ک=مأموریت در تهران: خاطرات ژنرال هایزر|ص=}}</ref> لیکن امریکی فوجی مشیروں اور شاہ کی فوج کے کمانڈروں کے ساتھ ان کی پے درپے ملاقاتیں بھی بختیار کی ہڑتالوں پر قابو پانے اور عوامی بغاوت کو ختم کرنے میں مدد کرنے میں ناکام رہیں۔ گفته می‌شود خمینی که تأثیر بسیار زیادی بر عملی شدن ایدهٔ ریاست بروجردی بر حوزه داشت، یقین داشته‌است که بروجردی در مقابل محمدرضا شاه موضع محکم و قاطعی خواهد گرفت. اما اتفاقاتی که در سال‌های آتی افتاد گواه آن بود که این تصور چندان هم درست به‌نظر نمی‌رسید. در فروردین ۱۳۲۸، خمینی متوجه شد که بروجردی مذاکراتی با حکومت در رابطه با اصلاحات احتمالی در قانون اساسی کرده‌است. در آن زمان با زمزمه‌هایی که مبنی بر تأسیس مجلس مؤسسان – که طرحی برای واگذاری اختیارات بیشتر به شاه بود – به راه افتاده‌بود، این شایعه بر سر زبان‌ها افتاد که بروجردی با تأسیس این مجلس موافقت کرده‌است. در پی آن، خمینی به همراه چند تن از مراجع و علمای وقت، نامه‌ای خطاب به بروجردی نوشت و در آن از عواقب احتمالی این ماجرا ابراز نگرانی کرد. او در این نامه از بروجردی درخواست کرد که با بیان نظر قاطع خود، به این شایعات خاتمه دهد. این اقدام خمینی منتهی به صدور اعلامیه‌ای از جانب بروجردی شد که در آن او هرگونه توافق با دولت پهلوی دربارهٔ تأسیس مجلس مؤسسان را انکار کرده‌بود.
 
=== ایران واپسی ===